'Trzy po trzy'

źródło: Nieznane

Trzy po trzy

MILAN KUNDERA

Witold Gombrowicz "Dziennik", Guy Scarpetta "Suita liryczna", Philippe Murray "Celine", Celine "Z zamku do zamku".

RYS. JAN LENICA

1.

W 1953 roku, roku, w którym zaczyna pisać "Dziennik", Gombrowicz przytacza list czytelnika: "Niech pan nie komentuje siebie! Niech pan tylko pisze. Jak szkoda, że pan daje się sprowokować i pisze wstępy do swoich dzieł, wstępy, a nawet komentarze!". Na co Gombrowicz odpowiada: będzie nadal siebie tłumaczył "o tyle, o ile może i jak dalece może"; pisarz niezdolny mówić o swych książkach nie jest dla niego "pisarzem kompletnym". W ten sposób daje nam do zrozumienia, jaki jest prawdziwy charakter "Dziennika", który pisać będzie przez kolejnych szesnaście lat: nie chodzi mu o pamiętniki, ani o intymne wyznania, ani tym bardziej o opis mijających dni (na podstawie Dziennika nie da się odtworzyć jego biografii), lecz o samoobjaśnienie artysty, samoobjaśnienie w możliwie najszerszym sensie słowa.

Co jednak oznacza "objaśniać siebie" jako artystę, jako powieściopisarza? Mówić o sobie, lecz jeszcze więcej mówić o innych, zarówno żywych, jak zmarłych. Albowiem tworzeniu osobistej estetyki zawsze towarzyszy, świadomie bądź nie, Umwertung...