Ostrożnie z historią

Marek Safjan, prezes Trybunału Konstytucyjnego

Ostrożnie z historią

Listopad, miesiąc "niebezpieczny dla Polaków", skłania do rozmów o historii. Nie jestem historykiem, ale zawsze mnie pasjonowało widzenie naszych polskich dziejów. Jak się zmieniało, jak wpływało na naszą świadomość i stosunek do rzeczywistości.

Niesłychanie rozległy to temat. Trzeba by zacząć od wielu banalnych twierdzeń o roli historii w kształtowaniu tożsamości narodowej, patriotyzmu, ocenie aktualnych trendów politycznych. Mój znajomy historyk, powtarzając, że historia jest nauczycielką życia, dodawał natychmiast, że jest to nauczycielka łatwo ulegająca władzy i panującym nurtom ideowym. Czyli jej lekcje zmienne są, a oceny wydarzeń rozmaite w rozmaitych czasach. Narzucanie społeczeństwu własnej wersji historii to, jak wiadomo, nic rzadkiego w dziejach świata. Natomiast tak naprawdę nieczęsto się udawało. W społeczeństwach demokratycznych zmieniające się rządy mało mają szans wpływania na społeczną świadomość historyczną, choć próby są, jeśli tak można powiedzieć, w toku i dotyczą choćby podręczników dla szkół.

Natomiast władze totalitarne czy autorytarne nie mogą się obejść bez takich prób, słusznie mniemając, że to jeden z warunków ich istnienia. Brak, niestety, dokładniejszych opracowań, jak manipulowanie historią w...