Lato 44

źródło: ośrodek karta

≥Warszawa, 3 października 1944. Warszawiacy opuszczają miasto po kapitulacji powstania.

31 lipca 1944 | Podjęta zostaje decyzja o wybuchu nazajutrz powstania. Przesądza wola walki wyzwoleńczej, mimo beznadziejności takiego poprowadzenia jej w stolicy.

Zbliżająca się do Warszawy ofensywa sowiecka zmusza polskie władze i w Londynie, i w kraju do rozstrzygnięć strategicznych. Groźba pacyfikacji Polski przez Sowietów staje się oczywista, gdy po skutecznym ataku na Wilno, w lipcu 1944, aresztują oni akowców, z którymi wspólnie zdobywali miasto. Mimo że potwierdza się, iż nadchodzi nie „sojusznik sojuszników", lecz totalitarny agresor, podejmowane decyzje mają wykazywać polską waleczność i lojalność wobec koalicji antyniemieckiej.

Powstanie wybucha 1 sierpnia w źle wybranym momencie, gdy – obok wielkiej ochoty do walki całego podziemia niepodległościowego – brakuje broni, by mierzyć się z nierozbitą nadal armią niemiecką. Sowieci zatrzymują się na przedpolu stolicy, czekając, aż Niemcy wymordują miasto i jego ludność. Całopalny gest wobec Zachodu, mający zwiększyć ich sojuszniczą wrażliwość, mija bez skutku.

Płk Józef Kazimierz Pluta-Czachowski „Kuczaba" (członek Sztabu Komendy Głównej Armii Krajowej)

[Gen. Leopold] Okulicki [I zastępca szefa Sztabu KG AK] [...] powiedział, [...] że trzeba wywołać powstanie w chwili opuszczenia stolicy przez wojska niemieckie, a przed przybyciem Armii Czerwonej. [...] Walka ta – według niego – będzie głośna na cały świat i poruszy niewątpliwie sumienie aliantów.

Odpowiedziałem mu, że nie możemy ryzykować zniszczenia Warszawy [...], on jednak utrzymywał, że...