Sąd może określić nowy sposób wykonania zobowiązania

Zasada, że umów należy dotrzymywać, ma wyjątki. Może to być szansa dla przedsiębiorcy na legalne wycofanie się w pewnych okolicznościach z podjętych zobowiązań

Pacta sunt servanda – umów należy dotrzymywać. O tej łacińskiej zasadzie, która zrobiła niezwykłą karierę, mówią przedsiębiorcy i konsumenci, dziennikarze i politycy. Znają ją wszyscy i wszyscy się na nią powołują – w życiu, prawie i polityce.

Jej bezwzględne znaczenie uczy szacunku dla prawa, ale czasem budzi lęk, zwłaszcza gdy mimo najlepszych chęci umowy dotrzymać się nie da. I wtedy na ratunek przychodzi mniej znana i bardziej tajemnicza reguła rebus sic stantibus (dosł. tak więc sprawy przybrały taki obrót).

Okazuje się, że prawo cywilne pozostawia pewne wyjście np. z trudnej sytuacji przedsiębiorcy, gdy raz zawarta umowa zamiast korzyści może przynieść mu ciężką stratę.

Zmiana warunków

W prawie polskim zasadę rebus sic stantibus wyrażają art. 3571 i 3581 § 3 kodeksu cywilnego. Pierwszy z nich dotyczy nadzwyczajnej zmiany stosunków, a drugi zmiany siły nabywczej pieniądza.

W obu przypadkach sąd na żądanie strony może zmienić treść zawartej przez nią umowy, uwolnić stronę od  niej lub złagodzić zobowiązanie, które stało się ciężarem ponad siły. Jak się zatem okazuje, zasada, że umów należy dotrzymywać, ma wyjątki, które – choć rzadkie i trudne do spełnienia – mogą stanowić nie tylko dla przedsiębiorcy legalną furtkę do ucieczki od podjętych zobowiązań.

Każda umowa zawierana jest w...