Szkielet pozostał, zniknęła ideologiczna skóra

autor zdjęcia: Magda Starowieyska

źródło: Fotorzepa

Konstrukcja ustroju państwa, która wyłoniła się po nowelizacji, była niespójna

Od zmian w konstytucji istotniejsze byłyby przeprowadzone w 1990 roku w pełni wolne wybory parlamentarne – uważa historyk Antoni Dudek.

Rz: Nowela konstytucji z grudnia 1989 roku jest dzisiaj pamiętana przede wszystkim ze zmiany nazwy naszego państwa, godła oraz wyrzucenia stwierdzenia o budowie socjalizmu i przewodniej roli PZPR. Czy w tamtym czasie można było w noweli grudniowej wprowadzić więcej zmian?

Prof. Antoni Dudek: Wraz z grudniowymi zmianami i Sejm, i Senat powołały komisje konstytucyjne, których zadaniem miało być przygotowanie całkowicie nowej ustawy zasadniczej. Wówczas panowało – dość naiwne, jak się miało okazać – przeświadczenie, że uda się ją szybko uchwalić. Magiczną datą miał być rok 1991, czyli dwustulecie Konstytucji 3 maja – w grudniu 1989 r. zakładano, że to wtedy zostanie uchwalona nowa konstytucja. Trzeba pamiętać, że okres, w którym nowela była przygotowywana, to czas, w którym dopiero kruszył się ład ustalony w Jałcie. W listopadzie upadł reżim komunistyczny w Czechosłowacji, a kilkanaście dni wcześniej obalono mur berliński. Noweli grudniowej towarzyszyła rewolucja w Rumunii i obalenie Nicolae Ceauşescu. Nadal jednak istniały Układ Warszawski i RWPG, a wszyscy zastanawiali się, jak daleko pójdą te zmiany.

Wszyscy byli zwolennikami noweli czy były inne pomysły na reformy w Polsce?

Zwolennicy najbardziej radykalnych rozwiązań, czyli...