Rzecz o niezłomnych Rumunach

źródło: Rzeczpospolita

Partyzancki oddział Ogoranu. Bazą rumuńskich bojowników były trudno dostępne pasma Karpat Południowych

Ion Gavril zwany Ogoranu i Toma Arnuoiu uosabiają losy tysięcy rumuńskich bojowników antykomunistycznego ruchu oporu, którzy w latach 40. i 50. podjęli zbrojną walkę z prosowieckim reżimem.

Na początku lat 90. telewizja rumuńska i Lucia Hossu-Longin serialem dokumentalnym „Memorialul durerii" (Pomnik cierpienia), który liczył ponad 100 odcinków, pierwszy raz po pół wieku oddała hołd ofiarom prześladowań komunistycznych, a zwłaszcza zbrojnemu ruchowi oporu.

Jak duży i wytrwały był ich opór? W 18 łańcuchach i lasach rumuńskich Karpat oddolnie skrzyknięte „bandy" liczyły tysiące ludzi pod koniec lat 40., topniały do setek w latach 50., a potem jednostek, które działały nawet do 1976 r. Losy poszczególnych oddziałów da się ująć znamiennymi biografiami dwóch legendarnych postaci, najbardziej znaczących i krańcowo odmiennych biografii ówczesnej młodej ambitnej inteligencji wiejskiej. Są to Ion Gavril (pol. Jan Gawryła, ur. 1923 r.) zwany Ogoranu i Toma Arnuoiu (pol. Tomasz Arnełcoju, ur. 1921 r.). Uosabiają oni postawy ludzi w trzech zasłużonych w walce podziemnej południowych pasmach karpackich: w samym środku Rumunii Fgra (Góry Fogarskie – najdziksze i najwyższe: sześć szczytów powyżej 2,5 tys. m) i w dwóch pasmach schodzących na południe: zachodni Muscel w kierunku Piteti i sąsiedni wschodni Bucegi między Braszowem i Ploieti. Miasta te były centrami milicyjnego dowodzenia akcjami przeciw górskim „bandom", a następnie...