Styczniowi Sybiracy

źródło: Wikipedia

Artur Grottger, „Branka” (lub też „Pobór w nocy”) z cyklu „Polonia”, powstała w 1863 r.

źródło: Wikipedia

Obraz Jacka Malczewskiego zatytułowany „Wigilia na Syberii” (1892 r.)

źródło: Wikipedia

„Lithuania” to sześć czarno-białych rysunków przedstawiających sceny związane z powstaniem styczniowym. Na zdjęciu: „Duch”, rys. nr 5

sztuka polityczNIe zaangażowana | Pamięć narodu o przyczynach i tragicznych konsekwencjach niepodległościowego zrywu, jakim było powstanie styczniowe, kształtowała m.in. sztuka, zwłaszcza cykle rysunków Artura Grottgera oraz obrazy Aleksandra Sochaczewskiego i Jacka Malczewskiego.

Aleksander Wielopolski, od czerwca 1862 r. naczelnik rządu cywilnego Królestwa Polskiego, nakłonił władze rosyjskie do wydania ukazów o zniesieniu pańszczyzny i oczynszowaniu chłopów, a także równouprawnieniu Żydów. Mimo to przez polskie środowiska był izolowany, zwłaszcza że to z jego inicjatywy w połowie stycznia 1863 r. przeprowadzono tzw. brankę (przymusowy pobór do wojsk carskich), która bezpośrednio doprowadziła do wybuchu powstania styczniowego (pierwotnie planowanego na wiosnę). Na imiennych listach było ponad 10 tys. osób podejrzanych o spiskowanie przeciw caratowi. W nocy z 14 na 15 stycznia odbył się zmasowany pobór do wojska na terenie Warszawy. Jednak Rosjanie nie osiągnęli celu, ponieważ większość młodzieży znajdującej się na listach, ostrzeżona wcześniej, opuściła miasto. Kilka dni później rozpoczęły się walki powstania styczniowego.

Tę tragiczną noc upamiętnił Artur Grottger na jednym z rysunków, zatytułowanym „Branka" (lub też „Pobór w nocy"), z cyklu „Polonia", który powstał w 1863 r. Grottger zajmuje szczególne miejsce wśród artystów tworzących „ku pokrzepieniu serc" Polaków. Jego twórczość przez pokolenia kształtowała pamięć narodu o przyczynach i tragicznych konsekwencjach powstania...