Symbol ludzkiej pychy i klęski

źródło: materiały prasowe

„Wieża Babel”, zwana wielką, namalowana w 1563 r., z wiedeńskiego Kunsthistorisches Museum

źródło: materiały prasowe

„Wieża Babel”, zwana małą, namalowana po 1563 r., z Museum Boijmans Van Beuningen w Rotterdamie

źródło: materiały prasowe

„Malarz i znawca”, uznawany za autoportret (ok. 1565) z Albertiny w Wiedniu

źródło: Rzeczpospolita

„Dwie małpy” (1562), Miejskie Muzeum w Berlinie

Pierwsza monograficzna i największa w historii ekspozycja 30 obrazów Pietera Bruegla Starszego z dwoma wersjami „Wieży Babel"
 w Wiedniu przełamuje stereotyp „chłopskiego malarza", twórcy krajobrazów. Odsłania religijne dylematy artysty sceptycznego 
wobec konsumpcyjnej cywilizacji, której centrum była jego ojczysta XVI-wieczna Antwerpia – przypominająca dzisiejszy Nowy Jork, 
gdzie zniszczono dwie wieże światowego handlu.

Na początek ciekawostka dla polskich odbiorców Bruegla: 40 ocalałych do dziś arcydzieł Pietera Bruegla Starszego, w tym 30 eksponowanych w Kunsthistorisches Museum pod patronatem prezydenta Austrii i króla Belgów, powstało na dębowych deskach najwyższej jakości importowanych z Rzeczypospolitej z nadbałtyckich terenów Prus Książęcych przez Gdańsk.

Mapie „dębowego zagłębia" towarzyszy makieta przykładowego obrazu z kilku ułożonych horyzontalnie desek, połączonego zwierzęcym klejem. Badania dendrologiczne wykazały, że pomieszały się nie tylko języki, ale także deski: najstarsza z tych, na których namalowano „Wieżę Babel", pochodzi z 1201 roku, najmłodsza zaś z 1542 r.

Wojna z Bogiem

Wieża Babel, symbol ludzkiej pychy, lekceważenia boskiego porządku oraz zakończonej katastrofą próby podporządkowania sobie świata z pretensjami do podboju sfer niebieskich – to jeden z najbardziej współcześnie nośnych motywów Biblii.

Czytamy w Księdze: „Cała ta kraina mówiła wtedy jednym językiem, posługując się jednakowymi wyrazami. Gdy jej mieszkańcy przywędrowali ze Wschodu, znaleźli równinę w kraju Szinear i tam się osiedlili. Mówili więc jeden do drugiego: »Do dzieła! Wyrabiajmy cegły i wypalajmy je«. Używali więc cegieł jako budulca, a smoły jako zaprawy. Potem rzekli: »Do dzieła! Zbudujmy sobie...