Czasy pryncypatu

Nie można mówić tylko o upadku Imperium Romanum, warto również zastanowić się nad tym, dlaczego trwało tak długo" – odwraca tradycyjny problem prof. Maria Jaczynowska, zmarła kilka lat temu wybitna znawczyni starożytności z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.

Rzym fascynuje od wieków. Sami Rzymianie sądzili, że będzie trwał wiecznie, ale określenie „Roma aeterna" brzmi dzisiaj ironicznie, kiedy łacina została niemal całkowicie wyparta z postmodernistycznej humanistyki, a znajomość antyku – poza specjalistami – jest co najwyżej anegdotyczna. Wbrew pogłębiającej się przepaści, która niemal uniemożliwia zrozumienie naszych kulturalnych przodków, ostatnie 20 lat w Polsce to okres intensywnej pracy wydawniczej – samych podręczników historii imperium ukazało się z dziesięć, jeśli liczyć tłumaczenia. „Starożytny Rzym" Jaczynowskiej i Pawlaka jest bardzo tradycyjnym podręcznikiem, co proszę potraktować jako komplement. Przedstawia solennie zarówno czasy, kiedy miecz rzymski wyrąbywał sobie imperium w żywym ciele ludów Morza Śródziemnego, jak i ostatnie 300 lat istnienia, kiedy bronił pax romana – prawa do spokojnego bytu podbitych ludów – przed zalewem barbarzyńców.

Książka stara się ukazać nie tylko fakty i procesy, ale także istotne elementy mentalności Rzymian. Nie zrozumiemy ich virtus – obywatelskiej cnoty – jeśli pod...