Od wyzwoliciela do żandarma

źródło: Wikipedia

Car Aleksander I.

źródło: Wikipedia

Już po kongresie wiedeńskim (na zdjęciu) car Aleksander I, austriacki cesarz Franciszek oraz król pruski Fryderyk Wilhelm 26 września 1815 r. podpisali akt Świętego Przymierza.

Carowie Rosji od zawsze prowadzili bardzo ekspansywną politykę zagraniczną. Jak wpłynęło to na przebieg granic i sojuszy w XIX-wiecznej Europie, a także na kondycję samego Imperium Rosyjskiego?

W 1814 r. Aleksander I wjeżdżał do Paryża jako wyzwoliciel Francji i Europy. Rok później na kongresie wiedeńskim car wystąpił w roli gwaranta kontynentalnego status quo. Jego następca Mikołaj I zyskał miano żandarma Europy, zbrojnymi interwencjami wywołując otwarty sprzeciw niedawnych sojuszników. Jakie czynniki wpływały na rosyjską doktrynę polityki zagranicznej epoki?

Aktywność i mesjanizm

Jak pisze Michaił Heller w swojej „Historii Imperium Rosyjskiego", początki wstępujących na tron carów były zawsze bardzo udane. Po dokonaniach poprzedników wystarczyło tylko anulować, ułaskawiać i rehabilitować. W ogóle to imperium miało szczęście do politycznego przekładańca, bo z reguły po groźnym carze następowała systemowa odwilż niosąca ze sobą reformy, szczególnie widoczne na tle dokonań poprzednika.

Kiedy w 1801 r. po zamordowanym Pawle I władzę przejął jego syn Aleksander, cała Rosja była szczęśliwa. Tym bardziej że młody monarcha zadeklarował w koronacyjnym manifeście powrót do ducha rządów swojej babki – Katarzyny II, która opierała się na szlachcie, przyznając jej solidne prawa własności i wolności. Praktycznym instrumentem carskiej woli reform stał się Tajny Komitet, w którego składzie zasiedli przyjaciele Aleksandra, a wśród nich...