Nieznajomość prawa nie powinna szkodzić

Organ ma obowiązek dbać o to, aby strony i inne osoby uczestniczące w postępowaniu administracyjnym nie poniosły szkody z powodu nieznajomości prawa. Nie zastępuje on jednak profesjonalnego pełnomocnika i nie musi udzielać porad prawnych.

W art. 9 kodeksu postępowania administracyjnego (dalej k.p.a.) przyjęto, że organy administracji publicznej mają obowiązek należytego i wyczerpującego informowania stron o okolicznościach faktycznych i prawnych, które mogą mieć wpływ na ustalenie ich praw i obowiązków będących przedmiotem postępowania. Organ powinien czuwać nad tym, aby strony oraz inne osoby uczestniczące w postępowaniu nie poniosły szkody z powodu nieznajomości prawa, i w tym celu udzielać im niezbędnych wyjaśnień i wskazówek.

Zasada ogólna

Jest to jedna z zasad ogólnych k.p.a. W wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 17 stycznia 1990 r. (I SA 28/89, ONSA 1990/2-3/30) podkreślono, że w świetle tego przepisu organ, dla uzasadnienia swoich działań i rozstrzygnięć, nie może powoływać się na to, że nieznajomość prawa szkodzi. Strona ma prawo przyjąć udzieloną jej informację jako zgodną z prawdą, kierując się zasadą zaufania do władzy publicznej. Powoduje to, że udowodnione naruszenie obowiązku informacyjnego wobec strony jest wystarczającą podstawą do uchylenia decyzji, nawet jeżeli ta decyzja formalnie odpowiada prawu materialnemu.

Przykład:

Załóżmy, że organ prowadzący postępowanie udzieli stronie błędnych informacji mających znaczenie dla załatwienia sprawy albo odmówi udzielenia informacji. Naruszy w ten sposób art. 9 k.p.a....