Odwołanie darowizny

Przepisy regulujące zasady odwołania darowizny doczekały się wielu wypowiedzi w judykaturze. Każda z rozpoznawanych spraw z tej problematyki jest inna i wymaga indywidualnego podejścia, co skutkuje pytaniem, czy możliwe jest wywiedzenie z orzecznictwa jednoznacznych wskazówek dla wykładni tych przepisów.

Zdaniem Sądu Najwyższego uprawnienie do odwołania darowizny jeszcze niewykonanej z przyczyn określonych w art. 896 kodeksu cywilnego jest uprawnieniem ściśle osobistym darczyńcy, związanym z jego sytuacją powstałą już po zawarciu umowy darowizny, a przed jej wykonaniem, w następstwie czego wykonanie darowizny nie może nastąpić bez uszczerbku dla jego własnego utrzymania odpowiednio do jego usprawiedliwionych potrzeb albo uszczerbku dla ciążących na nim ustawowych obowiązków alimentacyjnych. Ponadto dopuszczalne jest odwołanie darowizny tylko w takiej części, jaka wystarcza do wyeliminowania wymienionego w art. 896 k.c. uszczerbku; także w razie odwołania przez darczyńcę całej darowizny sąd może uwzględnić jedynie w części żądanie darczyńcy wobec obdarowanego zwrotu przedmiotu darowizny w zakresie, w jakim pozwoli to na wyeliminowanie stanu majątkowego darczyńcy określonego bliżej w art. 896 k.c. Co więcej, może to dotyczyć tylko takiego przedmiotu darowizny, który ma charakter podzielny (wyrok SN z 3 kwietnia 2014 r., V CSK 289/13, orzecznictwo SN dostępne na www.sn.pl poza podanymi publikatorami). Ocena odwołania darowizny jeszcze niewykonanej budzi dodatkowe wątpliwości, które odnoszą się do pojęcia „usprawiedliwione potrzeby". Próba odwoływania się do regulacji prawnych opartych na tym pojęciu może okazać się niewystarczająca (ale por. np. wyroki SN z 5 maja 1998 r., I CKN 284/98, LEX nr 1223692, z 5 maja...