Joyce dla ludu

źródło: The Bridgeman Art Library

Portret Jamesa Joyce'a pędzla Jacquesa-Emile Blanche z 1935 roku

źródło: Archiwum

zbigniew bidakowski

W ubiegłym roku, w styczniu, minęła 70. rocznica śmierci Jamesa Joyce'a, uważanego za ojca powieści modernistycznej. Nie wiadomo na pewno, co to oznacza, ale wydaje się, że odstręcza od jego twórczości czytelników z góry zakładających, że powieść ta to niemożliwy do czytania, nikomu niepotrzebny eksperyment. „Nurt opinii może zmienić kierunek i nielubienie Joyce'a stanie się być może w przyszłości równie modne, jak dziś wchodzi w modę nielubienie Picassa" – napisał Richard Ellman, biograf i jeden z największych znawców twórczości Joyce'a, we wstępie do swojej wydanej pod koniec lat 50. fundamentalnej biografii autora „Ulissesa".

W wielu krajach wychodzą nowe przekłady Joyce'a, w Polsce ukaże się niebawem przekład ostatniego dzieła pisarza „Finnegans Wake" (spolszczony na „Finneganów tren"), ale czytelnicy, czy raczej potencjalni czytelnicy, mają nadmierną łatwość odkładania na bok książek autora „Ulissesa" jako trudnych i zbytnio eksperymentujących z wyobraźnią oraz wrażliwością czytelnika.

Realizm ekstremalny

W rzeczywistości Joyce uprawiał ekstremalny, konsekwentny realizm. Jego pierwsza wydana proza, opowiadania „Dublińczycy", to fotograficzne portrety ludzi, właściwie...