W przeciągu historii

źródło: Archiwum Instytutu Literackiego w Maisons-Laffitte

W jaki sposób Jerzy Giedroyc wskrzesił i przystosował do nowych okoliczności tradycję Rzeczypospolitej Obojga Narodów i myśl prometejską po 1945 roku, 
kiedy Polska już bezpowrotnie utraciła ziemie wschodnie?​

Zabory i upadek I Rzeczypospolitej, a następnie zmiana granic wymuszona porozumieniami jałtańskimi zmieniły sposób postrzegania Polski i jej roli w Europie przez polskie elity. Granice Polski zostały przesunięte na zachód, zmieniła się jej struktura narodowościowa i wyznaniowa, a Polacy coraz rzadziej pamiętali, że ich ojczyzna leży w Europie Środkowej. Zagadnienia te były wciąż obecne w myśli i świadomości polskiej emigracji politycznej, ale koncentrowała się ona przede wszystkim na przeszłości i praktycznie nie miała żadnych możliwości oddziaływania na rzeczywistość w kraju. Prasa i publikacje emigracyjne w niewielkim stopniu docierały do kraju. Wyjątkiem wśród emigracyjnych wydawców był Jerzy Giedroyc, który nie szczędził wysiłków, aby „Kultura" i książki publikowane przez Instytut Literacki pojawiały się nie tylko w Polsce, ale także w innych krajach Europy Środkowej i Wschodniej. Redaktor z Maisons-Laffitte za pośrednictwem łamów paryskiej „Kultury" i polityki wydawniczej Instytutu Literackiego zdołał ponownie przekierować uwagę Polski na wschód i przypomniał, jaki potencjał drzemie w doświadczeniach przeszłości. O skuteczności Giedroycia świadczy fakt, że do dziś w dyskusjach nad polityką zagraniczną jego nazwisko należy do najczęściej przywoływanych. Paradoksalnie w mniejszym stopniu jego wpływ jest widoczny w sferze kultury, której znaczenie doceniał na...