Maleńkie zwycięstwo żydowskiego narodu

źródło: Shutterstock

Wizerunek menory, uznawanej za symbol judaizmu, dominuje na placu przed dworcem w Birobidżanie, stolicy Żydowskiego Obwodu Autonomicznego

źródło: materiały prasowe

źródło: Rzeczpospolita

Jak zaczęłam śpiewać, w sali zapanowała cisza i wszyscy patrzyli tylko na mnie. Wpatrywali się w żydowską dziewczynę. A gdy piosenka się skończyła, cisza trwała nadal, aż nagle sala poderwała się bić brawo. Potem za kulisy zaczęli przychodzić Żydzi i mówić tym cichym głosem: „Wielkie dzięki".

Czasy głasnosti umożliwiły refleksję nad prawami człowieka, a upadek reżimu zainicjowanie upamiętnienia ofiar stalinizmu i pierwsze próby przywrócenia głosu grupom dyskryminowanym. Zmianie myślenia o państwie i społeczeństwie towarzyszył rozkwit nacjonalizmów. Rozmaite ugrupowania istniejące w dawnych republikach i obwodach odwoływały się do różnych koncepcji narodu, czy to opartego na krwi, związku z ziemią, czy też rozumianego jako wspólnota historyczna, tradycyjna lub obywatelska. Dla wielu z tych ruchów wspólna była idea suwerenności terytorium, w którego obrębie obywatele mogliby w sposób niezależny wpływać nie tylko na kwestie ekonomiczne, lecz także na życie społeczno-kulturalne. W tym czasie popularne stało się pojęcie odrodzenia narodowego, opartego na przekonaniu o przedradzieckim istnieniu narodów i kultur narodowych, które teraz wystarczy wskrzesić. Wiele grup próbowało stworzyć tę kulturę i tę wizję narodu od nowa, szukając w różnych miejscach inspiracji.

W Żydowskim Obwodzie Autonomicznym naturalnym punktem odniesienia dla ruchu „odrodzeniowego" był „projekt birobidżański". Zaczęto chętnie powracać do historii żydowskiej kolonizacji i z dumą mówić o pierwszych budowniczych, o marzeniach pierwszych wizjonerów i poezji dedykowanej Obwodowi. Pojawiły się postulaty, aby publicznie...