Handlując wierzytelnościami, niełatwo rozliczyć się z fiskusem

Spowolnienie gospodarcze powoduje, że przedsiębiorcy powszechnie borykają się z nieregulowanymi płatnościami, a branża windykacyjna przeżywa prawdziwy boom. Rozwojowi tej ważnej dziedziny gospodarki, przyczyniającej się do rozładowywania zatorów płatniczych, nie sprzyjają jednak regulacje podatkowe, różnie interpretowane przez fiskusa i sądy

Przyjrzyjmy się najpierw zagadnieniom związanym z podatkiem dochodowym i sytuacji zbywcy wierzytelności (cedenta). Kalkulując obciążenie transakcji podatkiem dochodowym, prawidłowo powinien on uwzględnić zarówno przychód z tytułu uzyskanej ceny, jak i jego koszt uzyskania. Identyfikacja obu tych pozycji nastręczać może niekiedy niemałe trudności.

Przychód i koszt u wierzyciela

Gdy wierzytelność została wcześniej zadeklarowana jako przychód do opodatkowania, to zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 39 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (CIT) i odpowiednio art. 23 ust. 1 pkt 34 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (PIT) kosztem podatkowym jest strata z tytułu odpłatnego zbycia wierzytelności, która uprzednio zarachowana została jako przychód należny. Jako stratę rozumieć należy różnicę między wartością zarachowanego przychodu a ceną netto (bo przychód zarachowany został także w wartości netto) uzyskaną ze sprzedaży tej wierzytelności.

Natomiast cena, jaką zapłaci nabywca wierzytelności (cesjonariusz), nie jest przychodem wierzyciela, otrzymana kwota stanowi bowiem zapłatę należności uwzględnionej już wcześniej w rachunku podatkowym. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy zbywca sprzedaje wierzytelność, której wartość powiększyła koszty uzyskania przychodu przez odpisanie jej jako nieściągalnej lub przez odpisy aktualizujące...