Księżycowy żywot Luny

źródło: Rzeczpospolita

źródło: Rzeczpospolita

Patrycja Bukalska, „Krwawa Luna”, Wielka Litera, 2016

W pierwszej biografii Julii Brystygierowej można doszukać się echa feministycznych formuł o „szklanym suficie" – podczas gdy w tym akurat przypadku mamy do czynienia, w pierwszej kolejności, z zakrwawioną posadzką.

Niewykluczone, że biografia jest najbardziej elementarnym „gatunkiem historycznym", że to od niej zaczęło się opisywanie przeszłości. Pisząc to, nie myślę tylko o dokonaniach pomnikowych: o epitafiach asyryjskich władców, pamięci królów i proroków Izraela w Biblii czy klasyce w podwójnym tego słowa rozumieniu, jaką jest wielkie dzieło Plutarcha. Chodzi mi raczej o to, że jednym z podstawowych sposobów ogarnięcia oceanu przeszłości jest próba przedstawienia sobie cudzego (lub własnego) życia.

Tam, gdzie zaczyna się Historia

Tak, potem przychodzą periodyzacje i interpretacje, kolumny dat, wiedza o instytucjach i wzorach kulturowych, powtarzana już przez trzecie pokolenie z drugiej ręki (bo kto w końcu czytuje archiwalne numery „Annales"?) fraza o „długim trwaniu". Na początku jednak zawsze jest pytanie: „Babciu, a w co ty się bawiłaś, jak byłaś mała?" albo „Dziadku, a czy ty też byłeś na wojnie?", albo wreszcie wspominanie własnych, prywatnych wojen i zabaw, i rozpaczliwe próby ustalenia, czy to było tej czy tamtej jesieni.

Dawniej było jeszcze prościej, dawniej po prostu stwierdzano, że coś zdarzyło się za tego lub tamtego króla, prefekta czy dziedzica. Dziś królów zdetronizowano i każdy namaszcza ich sobie na prywatny użytek, zastanawiając się, czy to lub tamto miało miejsce w czasach Deyny,...