Sztuczny człowiek przyszłości

autor zdjęcia: Eugene Gologursky

źródło: Getty Images/AFP

Po jakimś milionie lat, na odległej wyspie... „Galapagos” Kurta Vonneguta (na zdjęciu przed nowojorską premierą sztuki opartej na tej powieści)

Jak będzie wyglądał? Co będzie myślał? Co będzie jadł, jakie będzie miał priorytety? Jakie społeczeństwo utworzy?

Sto lat temu z okładem w eseju „The Man of the Year Million" („Człowiek z roku milionowego"; 1893 r.) Wells przedstawił wygląd egzemplarza homo sapiens z dalekiej przyszłości: nienormalnie wielka łysa głowa i zredukowane w stosunku do niej bezwłose ciało. Oczy powiększone, za to uszy i nos ledwo zaznaczone. Przez całe życie będzie pływał w basenach wypełnionych odżywczym płynem (kto pokryje koszty tych wiecznych wakacji?). Ten nie bardzo mądry model, wynikły z tendencji zaobserwowanych w toku ewolucji oraz z analizy funkcji wzorowego dwunoga (dużo myśleć, dużo widzieć, mało słuchać, niewiele oddychać), odniósł zdumiewający sukces i wielu pisarzy później go naśladowało. Jeszcze dziś domniemani piloci UFO przedstawiani są w ten właśnie sposób: wielki łeb, oczy jak latarnie, gdzieś niżej plącze się reszta mikroskopijnego ciała. Stosunkowo spore mają być u takiego osobnika ręce, potrzebne wszak do naciskania guzików.

Przeciwko wizji Wellsa przemawia przede wszystkim biologia: takie głowacze nie mogłyby się rodzić w sposób naturalny, jako że drogi rodne kobiety byłyby dla nich za wąskie. Musiałyby więc być wydawane na świat w sposób sztuczny, np. jak u Huxleya w „Nowym wspaniałym świecie". Z drugiej strony oprzyrządowanie biologiczne człowieka wykształcone w toku ewolucji jest bardzo użyteczne w środowisku naturalnym, ale mniej przydatne w kosmosie. Pewien astronauta zapytany, co...