Niezapomniana wojna domowa

źródło: AFP

Juan Carlos (z lewej) wbrew temu, na co liczył gen. Franco (z prawej), odszedł od dyktatury. Zbrodni frankistów i republikanów do dziś nie rozliczono.

źródło: Getty Images

W godnym faraonów kompleksie spoczywają prochy gen. Franco. Już niedługo?

Hiszpański model transformacji demokratycznej, który naśladowała także Polska, staje pod znakiem zapytania. Zbrodnie z przeszłości nie dają o sobie zapomnieć, potrzeba ich nazwania i rozliczenia okazuje się przemożna.

To miejsce jest jednym wielkim zgniłym kompromisem. Dosłownie. Z sufitu wykutej w skale gór Sierra Guadarrama gigantycznej nawy prowadzącej do grobowca Francisco Franco kapie woda, w wielu miejscach pojawił się grzyb. Winda prowadząca do punktu widokowego na szczycie 150-metrowego krzyża, który góruje nad kompleksem, już nie działa. Sam nagrobek dyktatora niby jest obiektem kultu, ale obsługa kompleksu musi stale pilnować, aby któryś ze zwiedzających złośliwie nie przeszedł po płycie. Nie wiadomo, kto każdego dnia kładzie tu świeże kwiaty. Nie ma nawet oficjalnego wytłumaczenia, czy godny faraonów kompleks, który miał skalą dorównać pobliskiemu pałacowi-klasztorowi Escorial króla Felipe V, został zbudowany niewolniczą pracą republikańskich więźniów czy przeciwnie, był to akt miłosierdzia ze strony Franco wobec pojmanych wrogów.

– Przecież za każdy przepracowany tu dzień więźniowie mieli darowanych kilka dni kary – oburza się pilnująca kompleksu Carmen, gdy jej koleżanka Inez opowiedziała mi nieprzychylną dla Franco wersję wydarzeń.

– Tak, ale wyroki na republikanów od początku były nielegalne – ucina Inez.

Od ciszy do kultu

Hiszpański parlament 11 maja podjął uchwałę o wyprowadzeniu prochów Francisco Franco. Miałyby one trafić do jego rodzinnego grobowca w kompleksie wojskowym El Pardo w okolicach...