Zgubne poszukiwanie teorii wszystkiego

autor zdjęcia: Bianchetti Stefano

źródło: AFP/Leemage

Ptolemejski model ruchu poziomego – w ramach którego Ziemię uznawano za nieruchomą i znajdującą się w centrum Kosmosu – przez wiele wieków uchodził za niepodważalny.

źródło: materiały prasowe

W pewnym sensie platońska idea dwunastościennego Ko­smosu powróciła we współczesnych czasach!

Musimy się wystrzegać przy­pisywania teoriom zbyt dużej wiarygodności wyłącznie dla­tego, że są modne.

Zanim jednak przejdziemy do omawiania teorii współcze­snych, warto wspomnieć o niektórych modnych niegdyś teo­riach naukowych, których dziś nie traktuje się poważnie. Jest ich wiele i jestem przekonany, że większość czytelników nie sły­szała o większości z nich, już choćby z tego powodu, że jeśli dziś nie bierze się ich na poważnie, to nie są one częścią standardowych programów nauczania; o ile, oczywiście, nie stu­diowaliśmy historii nauki. Większość fizyków nie specjalizuje się jednak w tej dziedzinie. Pozwolę sobie wspomnieć zaledwie kilka najlepiej znanych przykładów.

W starożytnej Grecji wyłoniła się teoria, zgodnie z którą tzw. bryły platońskie (czyli wielościany foremne) należy wiązać z uznawanymi wówczas za elementarne składnikami substan­cji materialnych. Ogień reprezentowany jest więc przez czworościan foremny, powietrze przez ośmiościan, woda przez dwudziestościan, a ziemia przez sześcian. Gdy póź­niej do listy tej dodano również eter (firmament, lub kwintesen­cję), z którego miałyby być zbudowane ciała niebieskie, uznano, że reprezentuje go dwunastościan foremny. Wydaje się, że po­gląd ten rzeczywiście sformułowali starożytni Grecy i że można go faktycznie określić jako modną w owych...