Pegeerowska norma

autor zdjęcia: Aleksander Jałosinski/Forum

źródło: Rzeczpospolita

Pegeery wzięły się z biedy. Z braku i niemocy. Z potrzeby wykarmienia ludzi. Z ideologii, która usiłowała posklejać niepasujące elementy układanki

źródło: Rzeczpospolita

„Pamiętajcie – na chleb czekają robotnicy fabryk, kopalń i hut. Twoi bracia, synowie i córki, którzy uczą się w miastach” – przypomina na pierwszej stronie jednodniówka „PGR-owiec Szczeciński” we wrześniu 1954 roku.

Doświadczony w robieniu partyjnej propagandy Artur Starewicz latem 1948 roku wyjechał w trudny dla nowej władzy teren. Mazowsze, Kielecczyzna i Lubelskie to ziemie stare, na których trzymały się jeszcze podziemne oddziały partyzanckie, mimo amnestii ogłoszonej rok wcześniej. W Radomiu Starewicz zobaczył chłopską złość. W relacji „Co się dzieje na wsi” sporządzonej dla Komitetu Centralnego PPR zacytował to, co usłyszał o zapowiedzianej właśnie kolektywizacji:

„Dajcie naprzód oświatę, której brak, potem będziemy gadać o spółdzielniach”, „komuś zależy, żeby chłopy się za łeb brały”, „społeczeństwo sobie nie życzy nic takiego, co robi zakłócenie”, „panowie zasiedli w górze i wmawiają w nas, że chcemy spółdzielni, a my chcemy butów nie po 25 tys.”. Opinie, które słyszał Starewicz, nie zmieniły nic w polityce partii. Ani w ludziach.

Tajny raport Urzędu Bezpieczeństwa z 1954 roku zawiera informację o aktywności świadków Jehowy („zdelegalizowana sekta”) w powiecie szamotulskim. Głosili oni, że „Pismo Święte przewidziało obecne stosunki i potwierdza to, że ludzie będą sprzątać i obsiewać, a kto inny natomiast będzie zbierał i korzystał”. Część wsi w podobnym duchu uznała, że za zmuszaniem ludzi do pozbywania się własnej ziemi kryje się diabelski plan wynarodowienia, depolonizacji, ateizacji – zamach na ludzką wolność w najszerszym znaczeniu. Pojawiło się...