Rozpasany świat esbecji

autor zdjęcia: Sławomir Wojno

źródło: PAP

Beneficjentami różnego rodzaju bonusów byli funkcjonariusze z pionu paszportowego. Nadużyciom sprzyjały nieprzejrzyste i nieprzewidywalne reguły (a właściwie ich brak) przy wydawaniu paszportów. Łapówka pomagała zmniejszyć tę niepewność

autor zdjęcia: Rafał Malko

źródło: Agencja Gazeta

Adam Hodysz jest najbardziej znanym podwójnym agentem SB. Jako funkcjonariusz współpracował m.in. z Ruchem Młodej Polski i Solidarnością

Poważnym problemem w Służbie Bezpieczeństwa był alkohol. Prawie co drugie przewinienie popełniał funkcjonariusz w stanie nietrzeźwym. Alkohol był przyczyną sprzeczek, rozbijania służbowych samochodów, gubienia legitymacji i broni służbowej czy dekonspiracji podczas knajpianych libacji.

Niewłaściwe kontakty z agenturą, defraudacje funduszu operacyjnego, wykorzystywanie stanowiska służbowego, pijaństwo i alkoholizm, nieobyczajne zachowanie, a także zdrady i ucieczki czy samobójstwa funkcjonariuszy. Te różne typy dysfunkcji w Służbie Bezpieczeństwa w ostatnich dwóch dekadach PRL sklasyfikował i opisał na dziesiątkach przykładów Daniel Wicenty, socjolog z oddziału IPN w Gdańsku, w swojej pionierskiej książce „Zgniłe jabłka, zepsute skrzynki i złe powietrze".

Jej intrygujący tytuł wywodzi się z metafory zaczerpniętej z anglojęzycznych nauk społecznych, i oznacza osobę, która wpływa negatywnie na całą grupę. Jak wiadomo, jeden zgniły owoc, jeśli w porę go nie usuniemy, może doprowadzić do zepsucia wielu innych jabłek. Zepsute skrzynki są odpowiednikiem struktury organizacyjnej, a złe powietrze to zewnętrzne otoczenie społeczno-kulturowe, w którym działała bezpieka.

Niektóre z zachowań dysfunkcyjnych wprost wynikały ze specyfiki funkcjonowania i zadań SB, inne miały bardziej ogólny charakter. Jaka była ich skala? Czy w rezultacie skuteczność SB, jako tajnej policji politycznej, która stała na straży ustroju komunistycznego i monopolistycznej pozycji PZPR, znacząco spadała i należy ją uznać raczej za organizację niewydolną, dotkniętą rozlicznymi patologiami, której funkcjonariusze byli zdemoralizowani?

...