Rzeka porozumień

źródło: AFP

„Budapeszt jest najpiękniejszym miastem Dunaju (…) o silnej substancji i witalności nieznanej austriackiemu rywalowi. W Budapeszcie stolicę czuje się fizycznie, w całej osobliwości i okazałości miasta”

źródło: materiały prasowe

Claudio Magris „Dunaj” przeł. Anna Osmólska-Mętrak, Joanna Ugniewska Wydawnictwo Literackie, Kraków 2018

Literatura | Woda może opowiedzieć o nas więcej, niż mogłoby się z pozoru wydawać. Świadczy o tym „Dunaj" Claudio Magrisa – esej, dziennik podróży i traktat o Europie. Marcin Kube

Jak opisać rzekę? A zwłaszcza tak wielką jak Dunaj? 200 mld metrów sześciennych słodkiej wody, która w ciągu roku wpływa do Morza Czarnego, a jej powierzchnia zajmuje 800 tys. km kwadratowych, czyli dwa i pół razy tyle co powierzchnia Polski (312 tys.). Długa na 2888 km. Gdyby ją rozprostować i rozplątać, to byłaby tak długa jak odległość z Warszawy do Lizbony. Druga po Wołdze najdłuższa rzeka Europy, ale Dunaj w przeciwieństwie do rosyjskiej rzeki, nie płynie wyłącznie przez jedno państwo, tylko przez dziesięć i cztery stolice. Cóż więcej można napisać o niej poza geografią i hydrograficznymi ciekawostkami?

Claudio Magris, włoski intelektualista i pisarz urodzony w 1939 r. w Trieście, w swoim monumentalnym dziele zatytułowanym po prostu „Dunaj" udowadnia, że można stworzyć pasjonującą książkę o rzece, która jednocześnie nie będzie wyłącznie rozprawą natury przyrodniczej. Wpadł na ten pomysł pewnego pięknego popołudnia, wypoczywając z bliskimi nad Dunajem przy granicy austriacko-słowackiej w latach 70. Zobaczył kierunkowskaz z tablicą „Muzeum Dunaju" i pomyślał: czy to możliwe, by opowiedzieć coś takiego jak rzeka? Postanowił wtedy wyprawić się od źródeł aż do Morza Czarnego, gdzie w szerokiej delcie Dunaj wypływa z kontynentu. Przez kilka lat jeździł po środkowo-wschodniej Europie i prowadził zapiski z tych wypraw. Książka wydana w latach 80. przyniosła mu literacki rozgłos w...