Istota podległości

źródło: Ośrodek Karta

≥Nowa Huta, marzec 1968. Zebranie załogi Huty im. Lenina potępiające strajki studenckie.

25 listopada 1967: Buntowniczo wypowiedziana Wielka Improwizacja Mickiewicza staje się impulsem do starcia z władzą. Jednak ani 1968, ani 1970 r. podstaw Peerelu nie naruszają.

Wielka Improwizacja, mówiona przez Gustawa Holoubka, w Dziadach Adama Mickiewicza, staje się w środku „małej stabilizacji" głosem wolności. Partia komunistyczna rusza wobec kolejnych wyzwań: zdusza spektakl romantycznego poety, pacyfikuje studentów broniących wieszcza, definiuje „wywrotową, piątą kolumnę Żydów", mobilizuje Sowietów do zdławienia demokratyzującej się Czechosłowacji, miażdży bunt robotników, protestujących nie tylko przeciw podwyżce cen.

Lata 1968–1970 pozwalają zrozumieć istotę Peerelu. PZPR, opierająca swą władzę na powszechnym konformizmie, objawia poprzez swoje brutalne reakcje charakter systemu. Szok Marca i Sierpnia ,68 oraz Grudnia ,70 definiuje kraj jako policyjno-militarną dyktaturę. Komuniści na razie konserwują swą władzę, lecz obywatele zaczynają rozumieć, na czym polega opresyjność państwa.

Władysław Gomułka (I sekretarz KC PZPR) w przemówieniu

W związku z tym, że agresja Izraela na kraje arabskie [wojna izraelsko-arabska 5–10 czerwca 1967r.] spotkała się z aplauzem w syjonistycznych środowiskach Żydów – obywateli polskich, pragnę oświadczyć, co następuje: nie czyniliśmy przeszkód obywatelom polskim narodowości żydowskiej w przeniesieniu się do Izraela, jeśli tego pragnęli. [...] Każdy obywatel Polski powinien mieć tylko jedną ojczyznę – Polskę Ludową.

Warszawa, 19 czerwca 1967

[Władysław Gomułka,...