Miłosz i Różewicz: dialog niedokończony

źródło: Archiwum

Publikowane fragmenty szkicu pochodzą z książki A. Fiuta „Z Miłoszem” (Wydawnictwo Pogranicze, Sejny 2011).

W samym środku stalinowskiej nocy Czesław Miłosz, starszy kolega po piórze, witał swojego kolegę młodszej generacji wierszem „Do Tadeusza Różewicza, poety".

Po z górą 45 latach wyznał w dodatku do „Rzeczpospolitej" „Plus Minus" z 1996 roku, że zawarte w tym wierszu obrazy przywodziły mu na myśl Orfeusza, „bo człowiek to mowa, a on mówi, nazywa" (a także Adama w raju, który nadawał zwierzętom imiona).

Orfeusz lamentujący nad zbrukaniem rąk krwią bliźniego? Adam wkraczający do spustoszonego przez wojnę ogrodu? W dytyrambicznych rytmach, chwalących olśniewającą zmysły urodę rzeczy, składany jest hołd poezji z założenia językowo ascetycznej, kwestionującej wagę tradycji, ostentacyjnie odwróconej od uroków istnienia? O kim tu właściwie mowa: o bohaterze czy o autorze? Ta paradoksalność nie jest bynajmniej przypadkowa i będzie miała swoje konsekwencje.

W ramę, którą stanowią cytowane wypowiedzi, wpisują się inne teksty Czesława Miłosza poświęcone Tadeuszowi Różewiczowi, a jest ich wcale niemało. Daje się z nich wręcz ułożyć małą antologię. Miłosz otwarcie wyznaje, że poezję autora „Niepokoju" czytał zawsze „polemicznie, na ogół nie zgadzając się z przesłankami jego myślenia". A przecież, jak widać, towarzyszył jej wiernie do końca życia, tłumacząc ją na angielski, propagując za granicą, stale podkreślając jej artystyczną wagę i intelektualne znaczenie.

Szkic do portretu nihilistycznego humanisty

Miłoszowe szkice do portretu adresowane do anglojęzycznych...