Drapacze chmur są za małe

autor zdjęcia: Boris Horvat

źródło: AFP

La Cite Radieuse – monumentalny budynek mieszkalny zaprojektowany przez Le Corbusiera stoi w Marsylii

źródło: AFP

Na liście UNESCO; W ubiegłym roku 17 projektów Le Corbusiera, zrealizowanych w różnych krajach wpisano na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Są to wille: Le Lac w Corseaux nad Jeziorem Genewskim w Szwajcarii, a we Francji: La Roche-Jeanneret w Paryżu oraz Savoye w Poissy. Na listę trafiły również: kompleks robotniczych domów w Cité Frugès w Pessac we Francji, dom Maison Guiette w belgijskiej Antwerpii przeznaczony dla malarza Rene Guiette’a; dom bliźniak w Weissenhof w Stuttgarcie w Niemczech; bardzo skromny domek letniskowy Le Corbusiera nad Morzem Śródziemnym Roquebrune-Cap-Martin we Francji, gdzie architekt przez kilkanaście lat spędzał wakacje aż do tragicznego lata w 1965 r., gdy utonął w morzu. Z większych realizacji to ośmiokondygnacyjne Immeuble Clarté w Genewie i budynek mieszkalny przy Porte Molitor w Paryżu oraz jedyny budynek w Ameryce Południowej – Maison Curutchet w La Plata w Argentynie. No i oczywiście gigantyczna jednostka mieszkaniowa w Marsylii. A z innych obiektów: kompleks Kapitolu w Czandigarh w Indiach; we Francji – Fabryka Usine Claude’a i Duvala w Saint-Dié; Centrum Kultury w Firminy, klasztor Sainte-Marie de la Tourette w Eveux-sur-l’Arbresle, metafizyczna Kaplica Notre Dame du Haut w Ronchamp oraz Narodowe Muzeum Sztuki Zachodu w Tokio.

autor zdjęcia: John Macdougall

źródło: AFP

Zaprojektowany przez Le Corbusiera budynek parlamentu w indyjskim Czandigarth, stolicy stanów Pendżab i Haryana, trafił w 2016 r. na listę chronionych zabytków UNESCO.

Ocena dziedzictwa Le Corbusiera i modernizmu nie jest dziś już tak jednoznacznie krytyczna, jak jeszcze przed kilku laty.

Le Corbusier zrealizował 78 budynków w 12 krajach. Projektów zostawił znacznie więcej, bo około 300. Ale jego idee architekci moderniści rozprzestrzenili w wielkiej skali na całym świecie. Dlaczego współczesne metropolie ze szklanymi drapaczami chmur, osiedlami blokowisk, trasami szybkiego ruchu nie są miastami szczęśliwymi, jak widział je „papież modernizmu", nazwany także Picassem architektury? Trwa spór, czy jego awangardowa utopia była rewolucją czy klęską. Kim był Le Corbusier – wielkim wizjonerem czy niebezpiecznym demiurgiem?

U szczytu sławy na Starym Kontynencie Le Corbusier postanowi skonfrontować swoje wizje z architekturą amerykańską. W 1935 r. 48-letni Le Corbusier wyruszył do Stanów Zjednoczonych na transatlantyku s/s „Normandie", aby skonfrontować swoje wizje architektury i miasta. Zaczął od Nowego Jorku, ucieleśnienia nowoczesności, który chciał zobaczyć od dawna. A potem odbył tournée po 20 miastach pod patronatem nowojorskiego Museum of Modern Art, wygłaszając 22 wykłady w 34 dni. Na trasie tej były m.in. Yale, Harvard, Boston, Princeton, Filadelfia, Chicago i Detroit. Ledwie zszedł z pokładu transatlantyku, na pytanie dziennikarzy o to, co myśli o Nowym Jorku, odpowiedział zaskoczonym Amerykanom: „Drapacze chmur są za małe", co natychmiast podchwycił i przekazał światu „New York Herald Tribune".

Na swych wykładach kreślił urbanistyczne...