Tolek Banan i esbecy

źródło: TVP/PAP

Prorocze zdjęcie? Tolek Banan (drugi z prawej) przeciw systemowi, rok 1973

źródło: East News/Polfilm

W kultowym serialu z czasów PRL grał rolę charyzmatycznego przywódcy bandy Karioki. W prawdziwym świecie aktor Jacek Zajdler wspierał antykomunistyczną opozycję. Z pobudek moralnych, bo polityką się nie interesował.

Tolek Banan przyciągał tłumy młodzieży przed telewizory od 1973 roku, gdy po raz pierwszy TVP wyemitowała kultowy serial Stanisława Jędryki. O tym, że odtwórca tytułowej roli Jacek Zajdler w czasach PRL współpracował z KOR, a 35 lat temu zginął w niejasnych okolicznościach, mówiło się jednak znacznie mniej niż o jego filmowej kreacji.

Zajdler w latach 70. był związany – jak to określali łódzcy funkcjonariusze Służby Bezpieczeństwa – ze „środowiskiem »graczy«". Tak w esbeckim slangu określani byli współpracownicy tzw. opozycji demokratycznej, czyli Komitetu Obrony Robotników. W odróżnieniu od „hazardzistów" – tak esbecy nazywali działaczy związanych z opozycją niepodległościową, czyli Ruchem Obrony Praw Człowieka i Obywatela (ROPCiO).

Na temat śmierci aktora jest do dziś wiele domysłów. – Może tak jest wygodniej, wtedy łatwiej można zrobić z kogoś bohatera, zbudować wokół niego legendę – zastanawia się Małgorzata Potocka, aktorka, producentka, reżyser i dawna przyjaciółka Zajdlera.

Karioka i KOR

Tak bywa z bohaterami zbiorowej wyobraźni. A Jacek Zajdler niewątpliwie zawładnął w latach 70. wyobraźnią Polaków, i to nie tylko tych najmłodszych. Dzięki roli w serialu „Stawiam na Tolka Banana" kochały się w nim nastolatki, wzorowali chłopcy z miejskich podwórek, każdy...