Polowanie na pancernik „Potiomkin”

źródło: Archiwum „Mówią wieki”

Masakra na słynnych schodach w Odessie – kadr z filmu Sergiusza Eisensteina „Pancernik Potiomkin”

11 dni buntu na pancerniku „Kniaź Potiomkin Tawriczeski” zostało w Związku Sowieckim zmitologizowane do niebywałych rozmiarów i uznane za forpocztę nadchodzącej rewolucji.

Ku czci potiomkinowców stawiano pomniki, pisano wiersze i prace naukowe, a Sergiusz Eisenstein o rewolcie na Morzu Czarnym nakręcił w 1925 r. film po dziś dzień nazywany „kamieniem milowym” w dziejach kinematografii. Tej – jak powiadał Lenin – najważniejszej ze sztuk.

Nawiasem mówiąc, Włodzimierz Iljicz Uljanow w końcu lipca 1905 r. spotkał się w swym genewskim mieszkaniu z przywódcą buntu marynarzy „Potiomkina” Afanasijem Nikołajewiczem Matiuszenką. Usłyszał wtedy prawdziwą historię wydarzeń na legendarnym już okręcie, ale mógł się też przekonać, że Matiuszence daleko i do bolszewików, i do innych partii. Odtąd, konsekwentnie – jak pisze Neal Bascomb w niedawno przełożonym i wydanym w Polsce „Czerwonym buncie” (Znak, Kraków 2010) – „jego rola była starannie umniejszana, a popełniane przez niego błędy – wyolbrzymiane. Niejedna radziecka książka historyczna utrzymuje, że rokosz zakończył się kapitulacją, bowiem Matiuszenko nie...