Zasada wolności budowlanej nie jest absolutna

Sfera nieobjęta przedmiotem reglamentacji ustawowej nie daje podstaw do formułowania przez organy władzy publicznej nakazów i zakazów ustanawianych w drodze decyzji administracyjnej. Do ograniczeń w korzystaniu z nieruchomości zaliczyć trzeba te wynikające z miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego.

W art. 4 ustawy z 7 lipca 1994 r. ustawy – Prawo budowlane wyrażono tzw. zasadę wolności budowlanej, zgodnie z którą, każdy ma prawo zabudowy nieruchomości gruntowej, jeżeli wykaże prawo do dysponowania nieruchomością na cele budowlane, pod warunkiem zgodności zamierzenia budowlanego z przepisami. Została wprowadzona do prawa budowlanego od 11 lipca 2003 r., choć wcześniej wywodzono ją m.in. z art. 21 i art. 64 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 r., które dotyczą ochrony prawa własności.

W piśmiennictwie prezentowane są także poglądy, że wolność budowlana jest jednym z przejawów wolności człowieka, wynikającej z natury i deklarowanej w art. 30 Konstytucji RP, zgodnie z którym przyrodzona i niezbywalna godność człowieka stanowią źródło wolności i praw człowieka i obywatela. Są ona nienaruszalne, a ich poszanowanie i ochrona jest obowiązkiem władz publicznych. Ochronę wolności człowieka zagwarantowano przede wszystkim w art. 31 ust. 1 Konstytucji RP, wskazując, że podlega ochronie prawnej. Zauważa się także, że art. 4 Prawa budowlanego nie tylko nie wprowadza wolności zabudowy, ale już na samym wstępie ustawy wskazuje w sposób ogólny ograniczenia tej wolności oraz warunki, po których spełnieniu można zabudować nieruchomość gruntową (T. Bąkowski, „O wolności budowlanej de lege lata i de lege ferenda”, Gdańskie Studia Prawnicze 2015/1, s. 64, 67)....