Pisać świat

źródło: Archiwum

Dziennik Północny

29 czerwca

Teraz, kiedy remanenty podróżnicze mam poza sobą, mogę przejść do pisania naszego świata... To znaczy świata, w którym pojawiła się Martusza. Ten świat jest zupełnie różny od tamtego, wcześniejszego (sprzed Martuszy), choć to niby jedno i to samo Zaonieże. Tenże sam dom nad Oniego i ta sama wioska, ci sami sąsiedzi, tożsame bliższe czy dalsze okolice. Ba, nawet czas jest jednaki, jeśli przyjmujemy, że czas nie goni donikąd, tylko kręgi zatacza, opuszczając nas powoli do grobu.

Nawiasem mówiąc, używam zwrotu „piszę świat", zamiast „piszę o świecie", ponieważ nie chodzi o relację reportera, lecz analogię do malarza, który kładzie pejzaż na płótno, rozbierając najpierw to, co widzi, na elementy pierwsze i potem składając je na powrót, wedle prawideł kompozycji. Jest to więc podskórny rusycyzm, bo po rosyjsku mówi się, że „malarz pisze" landszaft, portret bądź bukiet kwiatów, które ma przed sobą.

Czymże zatem różnią się oba te światy, jeśli tyle je łączy? Różni je zaimek dzierżawczy, przedtem był to mój świat, teraz zaś jest nasz. Ma to zasadnicze znaczenie dla sposobu widzenia rzeczywistości, dawniej oglądałem ją monoskopicznie, jeśli się można tak wyrazić, po dorosłemu, płasko, natomiast teraz patrzę stereoskopicznie – jakby mi urosło drugie oko! – i świat się jawi wraz ze...