Doktryna owoców zatrutego drzewa

autor zdjęcia: Paweł Gałka

źródło: Rzeczpospolita

źródło: archiwum prywatne

Zakończenie „sprawy Sawickiej” otworzyło ważną dyskusję na temat obowiązującej w postępowaniu karnym zasady wyłączenia dowodów – pisze adwokat.

Zatrutym drzewem są niedozwolone przez prawo czynności policji i innych służb, mające na celu pozyskanie dowodów dających podstawę do wszczęcia postępowania karnego. Czynnościami tymi mogą być: dokonanie włamania do pomieszczenia i jego penetracja, przejęcie korespondencji, założenie podsłuchu telefonicznego.

W polskiej procedurze prawnej istnieją przepisy określające warunki tych czynności, brak natomiast przepisów czy też zasad regulujących los dowodów uzyskanych w następstwie czynności dokonanych z naruszeniem tych przepisów. Taka zasada obowiązuje w procedurze amerykańskiej, określająca pozyskane w ten sposób dowody jako owoce zatrutego drzewa. Dowody takie nie mogą być podstawą wydania wyroku skazującego (exclusionary rule – zasada wyłączenia), a wobec braku innych dowodów oskarżenie upada i sprawa kończy się wyrokiem uniewinniającym. Wynika to nie z norm procedury karnej (criminal justice), ale z IV poprawki konstytucyjnej, która brzmi: „Prawa do nietykalności osobistej, mieszkania, dokumentów i mienia nie wolno naruszać przez bezzasadne rewizje i zatrzymanie; nakaz w tym przedmiocie można wystawić tylko wówczas, gdy zachodzi wiarygodna przyczyna potwierdzona przysięgą lub zastępującym ją oświadczeniem. Miejsce podlegające rewizji oraz osoby i rzeczy podlegające zatrzymaniu powinny być w nakazie szczegółowo określone".

Skoro czynności...