Likwidacja OFE: kazus węgierski

źródło: materiały prasowe

Arkadiusz Radwan

źródło: materiały prasowe

Robert Mężyk

autor zdjęcia: Paweł Gałka

źródło: Rzeczpospolita

Gdyby w sprawie „E.B. przeciwko Węgrom" skarżącym była osoba „wypchnięta" z prywatnego systemu emerytalnego, działalność państwa węgierskiego mogłaby zostać zakwalifikowana jako faktyczne wywłaszczenie sprzeczne z Europejską Konwencją Praw Człowieka – piszą naukowcy.

Własność jest wartością chronioną konstytucyjnie we wszystkich systemach prawnych należących do kręgu kultury zachodnioeuropejskiej. Na gruncie prawa międzynarodowego ochrona własności wynika z art. 1 Protokołu Nr 1 do EKPC. Europejski Trybunał Praw Człowieka (ETPC) wykłada pojęcie własności na gruncie przytoczonego przepisu szeroko i w sposób autonomiczny (zob. wyrok ETPC z 16.11.1996 r. w sprawie nr 15777/89 „Matos e Silva v. Portugal".

We współczesnym tzw. państwie regulacyjnym (zob. E.L. Glaeser, A. Shleifer, The Rise of the Regulatory State, JEL 2003, vol. 41(2), s. 401) ochrona prawa własności nie może być rozumiana absolutnie. Dlatego też w celu uniknięcia z jednej strony petryfikacji status quo przez nadmierną ochronę, a drugiej zaś iluzoryczności ochrony poprzez nadmierne poleganie na władzy ustawodawczej sądy konstytucyjne wypracowały „dwuwarstwową" kontrolę konstytucyjną: silną ochronę jądra (esencji) prawa własności połączoną ze słabszą ochroną „peryferii" własności, tj. modalności ukształtowania jej drugorzędnych atrybutów. Ta dychotomia podąża za utrwalonym rozdziałem władzy ustawodawczej i sądowniczej – sądy mają skłonność do rozciągania swojej kognicji na przypadki naruszenia rdzenia prawa własności, podczas gdy w sferze ukształtowania peryferyjnych obszarów tego prawa są skłonne do uznania właściwości władzy ustawodawczej czy nawet wykonawczej (zob. S. Montt, State...