Władza nie nauczy nas wolności

źródło: Mirosław Owczarek

Społeczeństwo jako całość jest w stanie podejmować rozważne decyzje, mimo że nierzadko kolidują one ze stanowiskiem wąskich elit.

Zgodnie ze znaną maksymą demokracja jest najgorszą formą rządów, lecz lepszej nie wymyślono. Popularne narzekanie, że rozmywa hierarchię – wartości i autorytety – zaciera największą zaletę demokracji, jej atrybut: to, że ujawnia różne hierarchie, które godzi drogą perswazji i kompromisu.

W realnym świecie trudno wyznaczyć absolutne wartości i ich niezachwiany porządek. Po pierwsze, są one pochodną czasu i miejsca. Nikt nie przekonałby Indianina do przykazania „nie kradnij", skoro od liczby zabranych koni zależałby jego prestiż. Po drugie, na wartości ma wpływ pozycja społeczna oraz przynależność grupowa. Według Herodota, pierwszego piewcy demokracji, wolność przysługiwała w zasadzie tylko Grekom. Arystoteles nie potrafił sobie wyobrazić społeczeństwa bez niewolników, co zachwiało wiarę Bertranda Russella, filozofa i moralisty, w zdrowy rozsądek i rozum ludzki.

Nawet w odniesieniu do dekalogu, i tylko w ramach trzech monoteistycznych religii wyrastających ze Starego Testamentu, trudno byłoby o jedną hierarchię przykazań. Co więcej, Biblia i jej judaistyczna wykładnia, którą podzieliło chrześcijaństwo, zakładały, że nie można mieszać świata wartości moralnych z porządkiem państwowym. Służba Bogu nie jest tym samym, co utylitarne działania państwa, mające na celu utrzymanie porządku społecznego.

Wiara w nasze wartości i słuszność naszych dróg postępowania nie oznacza,...