Józef Mackiewicz: wciąż odkrywany

źródło: Rzeczpospolita

Dobra wiadomość dla miłośników prozy Józefa Mackiewicza. Na polskim rynku pojawiły się dwie znakomite książki dotyczące tego wybitnego pisarza, a w USA wydano „Zwycięstwo prowokacji”.

Pierwsza z pozycji to „Józef Mackiewicz. Listy. Opracowania. Wspomnienia”. Przygotował ją do druku znany londyński historyk i publicysta Zbigniew S. Siemaszko. Podstawową część książki stanowi jego korespondencja z Mackiewiczem z lat 1970 – 1981. Listy te to istna kopalnia wiedzy o życiu pisarza i recepcji jego książek.

Mackiewicz opisuje m.in., jak w 1923 roku – jako student nauk przyrodniczych – został skierowany do Białowieży, by zorganizować tam muzeum ornitologiczne. Pracował razem z kozakiem orenburskim, który służył u gen. Bałachowicza, niejakim Bajko. Być może był on pierwowzorem którejś z postaci „Lewej wolnej”? Być może do dziś w Białowieży znajdują się eksponaty z adnotacją „Coll. Mackiewicz”?

Momentami korespondencja Mackiewicza z Siemaszką to proza najwyższej próby. Choćby wtedy, gdy pisarz opisuje chaos i beznadzieję towarzyszące utracie przez Polskę Wilna na rzecz bolszewików w 1939 roku. „Próbowano kopać jakieś okopy, zresztą nigdy nie obsadzone. Jakiś oddział z ul. Królewskiej wbiegał z nasadzonymi bagnetami na Zamkową, ocierając się o redakcję »Słowa«... Jakiś inny leżał w Cielętniku w tyralierze,...