Twórca mitów odrodzonej Rzeczypospolitej

źródło: Zachęta

Mauzoleum Józefa Bema w Tarnowie. Sześć kolumn i kamienny sarkofag

źródło: Forum

Adolf Szyszko-Bohusz w architekturze II RP zajmuje miejsce szczególne. Reprodukcja: Marek Skorupski

Adolf Szyszko-Bohusz był świadomy, że sztuki wizualne mogą pomóc wspieraniu państwowości. O znaczeniu sztuki dobrze wiedziało także wielu polityków II RP czy, szerzej, przedstawicieli ówczesnych elit, co dziś w Polsce wydaje się rzeczą niemożliwą.

Był nie tylko jednym z najwybitniejszych polskich architektów XX wieku, ale też konserwatorem zabytków i historykiem architektury. Współkształtował obraz Polski po odzyskaniu niepodległości w 1918 roku. Jednak długo jego nazwisko znali tylko specjaliści. Prezentowana obecnie w warszawskiej Zachęcie wystawa „Monument" oraz pokaz „Figury niemożliwe" w Pawilonie Polskim na Międzynarodowym Biennale Architektury w Wenecji przywracają jego działalność szerszej publiczności.

Architektura unarodowiona

Urodził się 1883 roku w Narwie, na terenie dzisiejszej Estonii. W 1902 roku rozpoczął studia w petersburskiej Imperialnej Akademii Sztuk Pięknych, słynącej z wysokiego poziomu nauczania, ale też z konserwatywnych poglądów. Uczelnię skończył z pierwszą nagrodą w 1909 roku. Mógł pozostać w cesarstwie rosyjskim, które oferowało wówczas wiele możliwości młodym architektom. Wziął nawet udział w konkursie na projekt synagogi w Charkowie. Jednak w 1910 roku pojawił się już w Krakowie. Projektował i nie mając nawet 30 lat, zaczął wykładać na Uniwersytecie Jagiellońskim i tamtejszej Akademii Sztuk Pięknych. W 1912 roku wyjechał do Lwowa, gdzie został profesorem tamtejszej politechniki.

Szybką karierę przerwał wybuch Wielkiej Wojny. Szyszko-Bohusz wstąpił do Legionów Polskich Józefa Piłsudskiego. To doświadczenie – społeczności pozaklasowej,...