Powstańcza lekcja honoru

źródło: Rzeczpospolita

Jak uczyć o powstaniu? – Młodych ludzi, wychowanych w wolnej Polsce, wystarczy postawić przed dylematem, przed jakim stanęło wielu ich ówczesnych rówieśników, jak by się zachowali, gdyby tę wolność ktoś chciał im zabrać – mówi historyk (na zdjęciu jeden z powstańczych oddziałów). Fot. Reprodukcja Rafał Guz

źródło: archiwum prywatne

Dr Łukasz Michalski

Łukasz Michalski | Ucząc o Powstaniu Warszawskim, warto zerwać z komunistycznymi stereotypami dotyczącymi tego wydarzenia – mówi historyk z IPN.

Rz: Z roku na roku coraz więcej młodych ludzi angażuje się w uroczystości oddające cześć powstańcom. Z czego wynika ten fenomen?

Dr Łukasz Michalski, pracownik IPN, były zastępca dyrektora Biura Edukacji Publicznej Instytutu: Bez wątpienia ogromna w tym zasługa Muzeum Powstania Warszawskiego, które od dekady cieszy się niesłabnącą popularnością. Myślę jednak, że mamy do czynienia z o wiele szerszym zjawiskiem – powrotem społeczeństwa do historii martyrologicznej Polski.

Podobno Polacy nie chcą utożsamiać się z taką wizją swojej przeszłości.

Tak, pewien nurt publicystyczny czy raczej formacja mentalna – trafnie nazwana w swoim czasie przez Rafała Ziemkiewicza michnikowszczyzną – od lat 90. stara się narzucić taką narrację. Problem polega na tym, że jest to publicystyka nie tylko kreacyjna, ale i kłamliwa. Jej zadaniem jest urobienie określonej tożsamości Polaków opartej na poczuciu wstydu. W pewnym czasie przynosiło to nawet efekt. Wyniki międzynarodowych badań pokazały, że opinie Polaków na swój temat są gorsze nawet od opinii na nasz temat tych nacji, które oceniają nas najgorzej.

Tyle że budowanie wspólnoty społecznej na negatywnych wzorcach historycznych, wmawianie Polakom ksenofobii i nacjonalizmu z góry było skazane na porażkę. Nie można...