Pojedynek bestii: Europa i barbarzyńcy

autor zdjęcia: Mirosław Owczarek

źródło: Plus Minus

Plajta wielonarodowej Jugosławii, klęska ekonomiczna wydartego z Serbii Kosowa i ostatnie wydarzenia na Ukrainie przypominają o bezradności dzisiejszej Europy. 
Jeśli jej narody nie odejdą od polityki egoizmów, 
ciąg dalszy nastąpi wcześniej czy później.

W eseju o stosunku cywilizacji zachodniej i arabskiej Fernand Braudel, polihistor francuski, porównuje je do dwóch potworów, które od tysiącleci zmagają się o panowanie nad Morzem Śródziemnym, kolebką Starego Świata. Zachód jest starszy niż chrześcijaństwo, starszy nawet niż starożytny Rzym. Wschód nie narodził się wraz z Mahometem i podbojami arabskimi, lecz sięga starożytnych Persów, Fenicjan i Egiptu faraonów. W braudelowskiej koncepcji tzw. długiego trwania kolejne państwa wokół Morza Śródziemnego to tylko skromne szatki arlekina. Dziś są, jutro ich nie ma. O większości wkrótce zapominamy, inne mają zdolność odradzania się pod nowymi postaciami. Jedynie cywilizacje zdają się nieomal niezmienne.

Trwałe cywilizacje, by pozostać przy refleksjach Braudela, rozwijały się na bazie zbieżnych systemów wartości, ugruntowywanych przez wspólnotę wierzeń, ale również zbliżone sposoby życia, stereotypy i awersje, podobieństwa w krajobrazie kulturowym. Ich granice nie mają postaci liniowej jak w upraszczającej rzeczywistość koncepcji zderzenia cywilizacji Samuela Huntingtona. Przesuwają się zależnie od atrakcyjności cywilizacji w danym czasie i, co ważniejsze, nakładają na siebie, tworząc strefy przejściowe. Dzięki nim cywilizacje pozostają w nieprzerwanym i trudnym dialogu, który czasami przybiera formę konfliktu....