Broni nie złożyli

autor zdjęcia: Zdzisław Wdowiński

źródło: PAP

Cienka zupa z fajansowych talerzy: normalność? Warszawa 1945

źródło: PAP

Proces rotmistrza Pileckiego: przeoczony? Warszawa 1948

źródło: Plus Minus

Szymon Nowak, „Bitwy Wyklętych”, Fronda, 2015

źródło: Plus Minus

Joanna Wieliczko-Szarkowa, „Bohaterskie akcje Żołnierzy Wyklętych”, Wydawnictwo AA, 2015

Gdy mowa o początkach PRL, najwygodniej jest widzieć wszystko osobno – jeśli sport, sztuka, muzyka, to broń Boże nie wojna i polityka. Tymczasem w połowie 1945 roku na terenie Polski z bronią w ręku walczyło 17 tysięcy osób.

Powojenna Warszawa: na stercie gruzów siedzi kilka osób, z fajansowych talerzy jedzą cienką zupę. Na pierwszym planie trzy dziewczyny. Z upiętymi włosami, ubrane – jakby na przekór powojennej nędzy – wyjątkowo starannie. Druga od prawej uśmiecha się lekko zażenowana. Na nogach ma letnie buty na koturnie do złudzenia przypominające dzisiejsze espadryle. W takim stroju przewala gruz? Ale może przyszła tylko na chwilę albo do zdjęcia zdjęła roboczy fartuch i zmieniła obuwie? W końcu herod-baby z kielniami i hoże traktorzystki zaczną być lansowane dopiero za kilka lat.

Na jej koleżance, pierwszej z prawej, dziewczynie o roześmianym spojrzeniu, fotoreporter robi mniejsze wrażenie. Jej strój też bardziej odpowiada sytuacji. Z podpisu wynika, że jest 1945 rok. Pewnie wiosna albo lato. „Pierwszym etapem odbudowy miasta było odgruzowywanie, w którym brali udział mieszkańcy, a także młodzież i junacy sprowadzeni z całej Polski. Przerwa na posiłek" – czytamy. To jedna z wielu fotografii zgromadzonych na otwartej właśnie w warszawskim Domu Spotkań z Historią wystawie „Na nowo warszawiacy. 1945–1955".

Pewnie mniej więcej w tym samym czasie gdzieś w Puszczy Knyszyńskiej do zdjęcia pozowało trzech chłopaków. Podobnie jak w przypadku dziewczyn z Warszawy dziś nie wiadomo już, kim byli. Podpis mówi tylko, że to partyzanci Zgrupowania „Piotrków" Armii Krajowej...