Warszawski Gambit Trockiego

źródło: The Art Archive/Culver Pictures /AFP

Lew Trocki, człowiek nr 2 bolszewickiej Rosji

źródło: Photo12/UIG/Getty Images

Bolszewickie bagnety miały przynieść rewolucję Polsce

Porażka w wojnie z Polską doprowadziła do izolacji Rosji Radzieckiej od Niemiec i reszty Europy. W tym sensie była ważnym – być może kluczowym – czynnikiem, który skłonił bolszewików do poniechania idei szerzenia rewolucji.

Jednym z najważniejszych, a z pewnością najbardziej dramatycznych momentów w historii niepodległej Polski po 11 listopada 1918 r., była wojna polsko-bolszewicka. Świeżo odzyskana wolność mogła wtedy zostać niemal natychmiast zaprzepaszczona. Niebagatelną rolę odegrał Lew Trocki, człowiek nr 2 w bolszewickiej Rosji.

Trocki podejmował ważne decyzje operacyjne. A ponieważ wśród bolszewików wybuchł wówczas poważny spór o sens wikłania się w międzypaństwowy konflikt, Trocki stworzył własną koncepcję. Jako szef urzędu zajmującego się wojskiem miał prawo forsować militarystyczny punkt widzenia, jednak, wbrew opinii zagranicznych dziennikarzy widzących w nim „hardego bolszewika", był człowiekiem ostrożnym. Dostrzegał ideową słuszność wojny z Polską, ale widział także ryzyko zaangażowania się.

Natchniony Marchlewskim

W pierwszej fazie, gdy walki miały jeszcze ograniczony charakter, Trocki nie próbował ich hamować. Ale gdy w drugiej połowie 1919 r. pojawiła się możliwość podjęcia rozmów – z uwagi na równoległe starcia z Antonem Denikinem, dowódcą Armii Ochotniczej, jednym z najważniejszych dowódców „białej" armii, poparł takie rozwiązanie. Wydawało się, że działania zbrojne między Polską a bolszewikami, trwające nieregularnie od lutego 1919 r., dobiegają końca. Autorem tekstu zalecającego zlikwidowanie napięć był...