Imperialne złudzenia Polski

autor zdjęcia: Mirosław Owczarek

źródło: Rzeczpospolita

Jeśli Polska chce przewodzić Europie Środkowej i Wschodniej, to stanie się tak nie dlatego, że zadekretuje to jakiś polski polityk albo napisze o tym książkę. Zostaniemy liderem, gdy będziemy traktować sąsiadów po partnersku.

Pewien polski dyplomata, pełniąc misję w jednym z krajów bałtyckich, raczył odwiedzających go gości z Polski słowami: „No, przynajmniej tu możecie czuć się jak przedstawiciele mocarstwa". Wyrażał tym samym tęsknotę Polaków za mocarstwowym statusem ich państwa. Tak się składa, że czuć się spadkobiercami imperium Polacy mogą jedynie w Europie Wschodniej, gdzie polska kultura kiedyś dominowała, wyznaczała trendy i stanowiła o wyższym poziomie cywilizacyjnym. Była, innymi słowy, atrakcyjniejsza. Europa Wschodnia to jedyny region świata, w którym polski paszport, zwłaszcza że teraz też unijny, robi jeszcze wrażenie, a jego właściciel uchodzi za przybysza z lepszego świata.

Przez długi czas wydawało się, że Polacy pożegnali się z rojeniami o mocarstwowym statusie i że braci Ukraińców, Litwinów i Białorusinów uważamy za równych sobie i nie patrzymy na nich z góry. Poetycko wyrażał to bard Piwnicy pod Baranami, Leszek Wójtowicz, gdy śpiewał: „Nie pragnę wcale byś była wielka/Zbrojna po zęby od morza do morza/ I nie chcę także by cię uważano/Za perłę świata i wybrankę Boga".

W polskiej debacie – polityce, publicystyce i literaturze – poruszone zostały jednak ostatnio struny, które świadczą o tym, że jest inaczej. Budząca się nostalgia za Kresami, traktowanie Wschodu jako czegoś gorszego, by samemu poczuć się lepiej, idee tworzenia pod polskim...