Kryzys i nadzieja

Świadomość europejska i świadomość narodowa u progu XXI wieku

Kryzys i nadzieja

Z Elżbietą Skotnicką-Illasiewicz rozmawia Anna Baniewicz

Podsumowując wyniki badań socjologów nad świadomością europejską Polaków, zauważyła pani, że dziś rzadziej mówimy o "powrocie do Europy", a częściej o "dostosowaniu się" do niej. Czy oznacza to zmianę naszej wizji Europy, a jeśli tak -- jak rzutuje to na nasze postawy i aspiracje?

Istotnie. Porównując wyniki kolejnych badań, stwierdzamy zawężenie w świadomości społecznej przestrzeni europejskiej do najbogatszych krajów kontynentu. Odzwierciedla to często zamienne stosowanie pojęć: Europy i Unii Europejskiej (do niedawna EWG lub Wspólnot Europejskich) . W języku potocznym obserwujemy wypieranie więc hasła "powrotu do Europy" przez hasło "dostosowania do Unii Europejskiej". Ta modyfikacja jest oznaką zmian zachodzących w społecznej świadomości, zmian postrzegania relacji z naszym europejskim otoczeniem. Hasło "powrotu" odwoływało się do Europy jako przestrzeni kulturowej bliskości, hasło "dogonienia" natomiast wskazuje, że myśląc o Europie, postrzegamy ją jako układ ekonomicznych i cywilizacyjnych dystansów. Można powiedzieć, że rozumiemy nasze relacje europejskie nie jako partnerski układ zróżnicowanych odmienności, a...