Nietypowe instrumenty planowania przestrzennego

Gminy mogą kształtować ład przestrzenny nie tylko za pomocą instrumentów przewidzianych w ustawie o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Ochrona przyrody i ochrona zabytków także wpływają na możliwość zabudowy terenu.

Zasadniczo podstawą dla sytemu planowania przestrzennego w kraju są przepisy ustawy z 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (tekst jedn. Dz.U. z 2022 r. poz. 503; dalej: u.p.z.p.). Przepisy art. 2 ust. 2 pkt 3 i 4 u.p.z.p. wprost wskazują, że w planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym uwzględnia się wymagania ochrony środowiska, w tym gospodarowania wodami i ochrony gruntów rolnych i leśnych oraz wymagania ochrony dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej. Dyrektywy te zasadniczo powinny być realizowane w aktach prawnych i aktach administracyjnych będących podstawą do prowadzenia planowania przestrzennego – przede wszystkim w studiach uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego oraz decyzjach o warunkach zabudowy.

Jak jest w innych ustawach

Niemniej jednak analiza przepisów prawa materialnego i praktyki ich stosowania prowadzi do wniosku, że ład planistyczny może być także realizowany przez instytucje prawne przewidziane w innych ustawach.

Instytucje takie można nazwać „nietypowymi instrumentami planowania przestrzennego”. Posłużenie się nimi może bezpośrednio wpłynąć na warunki zagospodarowania danego terenu. Niezależnie od planu miejscowego lub decyzji o warunkach zabudowy można za ich pomocą określić dodatkowe zakazy związane z...