Skarbnika nie ma i co dalej

Pozostałością uzależnienia władzy wykonawczej w gminie od rady pozostaje instytucja skarbnika. Sposób powoływania skarbnika gminy wyraźnie odstaje od modelu, w którym władza wykonawcza została skupiona w rękach wójta.

W momencie restytuowania w Polsce samorządu terytorialnego w 1990 r., ustrój gminy oparto na zasadzie pośrednich wyborów organu wykonawczego gminy. Kolegialny zarząd gminy wybierany był przez radę gminy, która posiadała także kompetencję do odwoływania zarządu. Rada gminy powoływała także najważniejszych gminnych urzędników – sekretarza i skarbnika gminy. Można powiedzieć, że w ówczesnym stanie prawnym cały gminny aparat wykonawczy był bezpośrednio lub pośrednio, zależny od organu stanowiącego.

Ustrój gminy zmienił się poważnie w 2002 r., kiedy uchwalono ustawę z 20 czerwca 2002 r. o pośrednim wyborze wójta, burmistrza i prezydenta miasta (Dz.U. nr 113 poz. 984). Jej przepisy wprowadziły bezpośrednie wybory wójta (burmistrza, prezydenta miasta). Sam „wójt” stał się wówczas monokratycznym organem wykonawczym gminy, w miejsce kolegialnego zarządu gminy. Zastępcy wójta stali się całkowicie niezależni od organu stanowiącego, w związku z oparciem ich stosunku pracy na podstawie powołania. Od czasu reformy z 2002 r. sekretarz gminy zatrudniany jest na podstawie umowy o pracę, przez wójta. Jedynym urzędnikiem gminnym zależnym od rady gminy pozostał skarbnik.

Wprowadzenie powszechnych i bezpośrednich wyborów wójta w 2002 r. było zasadniczo krytykowane w literaturze fachowej. Autorzy reformy wskazywali, że...