Kobiety piszą ukraińską tożsamość

autor zdjęcia: Tobias SCHWARZ/AFP

źródło: Rzeczpospolita

„Niechby kto w końcu wyjaśnił: po kiego »diabła« było przychodzić na świat jako kobieta (w dodatku na Ukrainie!)” – pisała w jednej ze swoich książek Oksana Zabużko (z lewej). Na zdjęciu z innymi członkiniami jury festiwalu filmowego Berlinale – aktorką Lupitą Nyong'o (w środku) oraz reżyserką Ann Hui; Berlin, 24 lutego 2024 r.

Wojna to nie jest jedynie tragedia zbiorowa, to także osobista tragedia każdego, kto z nią obcował. W wymiarze kobiecym tyczy się to szczególnie konieczności ucieczki przed zagrożeniem egzystencjalnym.

Często mówimy – co kraj, to obyczaj. Możemy pójść dalej i powiedzieć – co kraj, to inna kultura. Współczesna kultura Ukrainy jest mocno sfeminizowana. Głos kobiet jest w niej mocny nie od dziś, a symbolizuje to fakt, że wśród trojga najważniejszych twórców nowoczesnej tożsamości ukraińskiej znajduje się Łesia Ukrainka, pisarka oraz poetka żyjąca na przełomie XIX i XX w., nadal stanowiąca wzór ukraińskiej pisarki.

Za każdym z dzieł literackich stoi człowiek. Jest nim albo autor danego utworu, albo osoba, która nas z nim zapoznaje. To dzięki tym osobom zakładamy metaforyczne okulary, przez które następnie patrzymy na rzeczywistość i ją interpretujemy. Ukraińskie lektury zawdzięczam mojej koleżance z uniwersytetu Anastasii Sytnikovej. W 2015 r. poleciła mi dzieła z sąsiedniego kraju, dziś związana jest z niezależnym i oddolnie zorganizowanym portalem oraz społecznością withUkraine, które dostarczają wiedzy o Ukrainie i organizują pomoc charytatywną.

Pytam ją, jakie dla niej znaczenie ma ukraińska literatura kobieca i czego ją ona nauczyła. Odpowiada mi, że dała jej dynamiczną edukację, wzmocniła wyniesiony z domu wzorzec kobiety silnej, świadomej, wykształconej, która się nie boi, w długim trwaniu zaś pozwoliła jej zrozumieć zbiorową traumę ukraińskich kobiet,...