Grass niepełnoletni i Grass świadomy
Niektóre reakcje na oświadczenie Grassa są barbarzyńskie; zwłaszcza te, które zmierzają do odebrania mu przyznanych przez polskie instytucje honorów i godności. Tak jakby działalność pisarza na rzecz zbliżenia polsko-niemieckiego, poświadczona wysokiej rangi literaturą, wynikała z nieszczerych pobudek i tym samym straciła wartość, ponieważ człowiek przestał być wiarygodny. Nie. To, co uczynił niepełnoletni Grass, nie przekreśla drogi, jaką przebył jako człowiek w pełni świadomy i kierujący się czytelnymi intencjami. Nawet święci mają plamy w życiorysach, wymazane przez czyny późniejsze. W tym trudnym dla Grassa momencie podanie mu ręki będzie gestem szlachetnym, na jaki zasłużył.
Andrzej Lam, Warszawa