Budapeszt 1956: Liczyć na siebie

Budapeszt 1956: Liczyć na siebie

Istvan Kovacs

23 października 1956 r. oznacza dla Węgrów coś więcej niż święto narodowe 15 marca, jest to coś więcej niż dzień ogłoszenia nowej republiki w 1989 r. i odsunięcia komunistów od władzy. 23 października to dzień przywróconej węgierskiej godności, dzień odzyskania przez Węgrów szacunku do siebie samych i ze strony świata. Bez 23 października 1956 r. czerń byłaby dominującą barwą XX-wiecznych dziejów Węgier.

Nasza historia dała nam chyba zbyt w iele okazji do świętowania rocznic dramatów narodowych i do opłakiwania męczenników. 15 marca wspominamy najpiękniejszy dzień nowożytnej historii W ęgier, bezkrwawą rewolucję 1848 roku. Ale przekładając kartki kalendarza trafiamy na obwiedzioną czarnymi ramkami datę 6 października. W tym dniu 1849 r. wszechpotężny gubernator W ęgier, feldmarszałek Haynau, wydał na śmierć wielu ministrów i generałów, którzy opowiedzieli się po stronie rewolucji (nominacje większości z nich zostały zresztą w swoim czasie zatwierdzone przez w ładze habsburskie) . Stracono wówczas ogółem ponad 100 osób. Zemsta dworu wiedeńskiego w strząsnęła Europą do tego stopnia, że z w yrazami protestu w ystąpił nawet car Mikołaj I. ten sam car, którego dwustutysięczna armia podążyła w czerwcu 1849 r. z odsieczą Austrii pobitej przez W...