Tęsknota za polskim mundurem

źródło: MUZEUM WOJSKA POLSKIEGO W WARSZAWIE

Koncentracja oddziałów strzeleckich w Oleandrach, początek sierpnia 1914 roku

źródło: KARTA

Poświęcenie nowej siedziby Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” we Lwowie

źródło: MUZEUM WOJSKA POLSKIEGO W WARSZAWIE

Wymarsz Pierwszej Kompanii Kadrowej z Oleandrów w Krakowie 6 sierpnia 1914, malował Jerzy Kossak

źródło: MUZEUM WOJSKA POLSKIEGO W WARSZAWIE

Wyjazd Komendy Strzeleckiej z Kielc na plac boju, 1914 rok

źródło: MUZEUM WOJSKA POLSKIEGO W WARSZAWIE

Naczelny Komitet Narodowy – Departament Wojskowy. Na fotografii widoczny w środku stoi Ignacy Daszyński

autor zdjęcia: Marek Szyszko

źródło: Rzeczpospolita

Legioniści się bili, a żołnierze austriaccy często uciekali na sam widok Rosjan. Stwarzało to niezwykle niebezpieczne sytuacje dla Polaków pozbawianych wsparcia ze skrzydeł

źródło: MUZEUM WOJSKA POLSKIEGO W WARSZAWIE

„Rafajłowa. W rowie strzeleckim” – karta pocztowa wydana przez NKN

źródło: MUZEUM WOJSKA POLSKIEGO W WARSZAWIE

„Druga Brygada” – obraz olejny Jana Skotnickiego

źródło: MUZEUM WOJSKA POLSKIEGO W WARSZAWIE

„Haller i Minkiewicz w Karpatach” – obraz olejny Władysława Roguskiego

źródło: MUZEUM WOJSKA POLSKIEGO W WARSZAWIE

Bitwa pod Laskami. Mjr Edward Rydz-Śmigły na czele III batalionu I Brygady – malował Jerzy Kossak

źródło: MUZEUM WOJSKA POLSKIEGO W WARSZAWIE

Komendant Józef Piłsudski dekoruje żołnierzy Legionów Polskich. Po lewej m.in. Józef Haller, Mieczysław Ryś-Trojanowski, Władysław Belina-Prażmowski

źródło: MUZEUM WOJSKA POLSKIEGO W WARSZAWIE

Piłsudski dokonuje inspekcji okopów w 1915 roku. Przy nim m.in. A. Galica, M. Dąbrowski, B. Wieniawa-Długoszowski

źródło: KARTA

Komenda I Batalionu 6 pułku piechoty Legionów Polskich

źródło: MUZEUM WOJSKA POLSKIEGO W WARSZAWIE

Inspekcja oddziałów legionowych w Kętach, styczeń 1915 roku

źródło: MUZEUM WOJSKA POLSKIEGO W WARSZAWIE

Józef Piłsudski przed kwaterą polową (ziemianką), Koszyszcze, 1915 rok

źródło: MUZEUM WOJSKA POLSKIEGO W WARSZAWIE

Arcyksiążę Fryderyk w rozmowie z komendantem Piłsudskim, Jędrzejów nad Jasionką, 1915 rok

źródło: MUZEUM WOJSKA POLSKIEGO W WARSZAWIE

Józef Piłsudski w otoczeniu żołnierzy I Brygady Legionów Polskich, 1915 rok

źródło: MUZEUM WOJSKA POLSKIEGO W WARSZAWIE

Józef Piłsudski wśród ułanów

źródło: MUZEUM WOJSKA POLSKIEGO W WARSZAWIE

Legioniści przed wiejską chałupą (zdjęcie wykonano prawdopodobnie w 1916 roku) pod Kowlem na Wołyniu

źródło: KARTA

„Orkiestra” – rysunek tuszem Franciszka Zajchowskiego

źródło: MUZEUM WOJSKA POLSKIEGO W WARSZAWIE

Kapral I Brygady Legionów Polskich, Stanisław Rejchan

źródło: KARTA

Oddział zwiadowczy. Piąty z lewej w drugim rzędzie siedzi kapitan Michał Tokarzewski-Karaszewicz, dowódca V batalionu w I Brygadzie Legionów, 1914 rok, Zagórze

źródło: MUZEUM WOJSKA POLSKIEGO W WARSZAWIE

Awers medalu „Józef Piłsudski – Twórca Legionów”, projektu Konstantego Laszczki z 1917 roku. Na rewersie dąb, u dołu data 22 VII 1917 (aresztowanie Piłsudskiego i wywiezienie do Magdeburga)

źródło: MUZEUM WOJSKA POLSKIEGO W WARSZAWIE

Rewers medalu „Józef Piłsudski – Twórca Legionów”, projektu Konstantego Laszczki z 1917 roku. Na rewersie dąb, u dołu data 22 VII 1917 (aresztowanie Piłsudskiego i wywiezienie do Magdeburga)

źródło: MUZEUM WOJSKA POLSKIEGO W WARSZAWIE

Odznaka pamiątkowa I Brygady Legionów Polskich „Za wierną służbę” projektu Wojciecha Jastrzębowskiego

W dorosłe życie wchodziło pokolenie Polaków niepamiętające powstańczych klęsk, wychowane na literaturze romantycznej i – co najważniejsze – gotowe do działania. Właśnie z takich ludzi wywodzili się przyszli dowódcy i żołnierze Legionów Polskich, tworząc niezwykły konglomerat patriotyzmu, bohaterstwa, a także naszych wad narodowych. W ogniu walk I wojny światowej Legiony przekształciły się w swoisty tygiel, w którym wytapiała się przyszła Polska.

W latach poprzedzających wybuch I wojny światowej w Galicji działały organizacje, których celem było kształcenie kadr dla przyszłego wojska polskiego. W 1908 roku powstał tajny Związek Walki Czynnej z Józefem Piłsudskim i Kazimierzem Sosnkowskim na czele. Dwa lata później pod egidą ZWC założono dwie legalne organizacje zajmujące się przysposobieniem wojskowym: krakowskiego Strzelca i lwowski Związek Strzelecki. Do momentu wybuchu wojny łączna liczebność tych organizacji wyniosła ponad 7 tys. członków.

Oprócz strzelców działały tu także inne stowarzyszenia. Wśród nich Polskie Drużyny Strzeleckie rekrutujące się głównie ze związanej z Zarzewiem młodzieży akademickiej (w przededniu wojny ok. 6 tys. członków) czy zorganizowane przez endecję Drużyny Bartoszowe, działające w środowiskach wiejskich (ok. 7 tys.). Ważną rolę odegrało Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół”, które początkowo nie zajmowało się szkoleniem wojskowym, ale stworzyło ok. 150 drużyn liczących łącznie ok. 7 tys. członków. Prócz własnej działalności statutowej Sokół patronował także rozwojowi skautingu.

Aby tak duża liczba organizacji paramilitarnych mogła przełożyć się na siłę zbrojną, konieczne było ustanowienie wspólnego kierownictwa, które koordynowałoby ich działania. W sierpniu 1912 roku na konferencji w Zakopanem powołano Polski Skarb Wojskowy,...