Rozkaz: rozebrać Warszawę

źródło: PAP

Konferencja w Biurze Odbudowy Stolicy we wrześniu 1947 roku. Wolno jeszcze przyjmować gości zza żelaznej kurtyny – pierwszy z prawej brytyjski ministre planowania miast i wsi, Lewis Silkin

autor zdjęcia: Stanislaw Dąbrowiecki

źródło: PAP

Biuro Odbudowy Stolicy wyburzało ocalałe budynki z rozmachem, który zaniepokoił nawet Bolesława Bieruta.

Ryszard Gubała, żołnierz powstańczego batalionu Chrobry II, po upadku powstania został zmuszony przez Niemców do pracy w grupie zajmującej się wywozem ocalałych w gruzach Warszawy dóbr. Miał okazję widzieć, jak w październiku 1944 r. miejsce regularnych jednostek zajmowało Vernichtungskommando – tyłowa nieliczna formacja nieposiadająca niemal żadnej wartości bojowej. Dobrze pamięta, jak samochody niemieckie kursowały wzdłuż Wisły ulicami Powiśla. Przez trzy i pół miesiąca grabieży i niszczenia stolicy ze strony sowieckiej nie padł żaden strzał.

Wiele lat po wojnie Ryszard Gubała w rozmowie z Aleksandrem Cesarskim – wówczas generałem LWP, w 1945 r. wpływowym polskim komunistą – usłyszał o ówczesnych planach Stalina. Sowiecki wódz czekał, aż Niemcy zniszczą Warszawę, nad którą następnie przejmą władzę kontrolowani przez niego Polacy. „Niech Niemcy zniszczą te gniazda kapitalistów, domy tych rolników z Marszałkowskiej – relacjonował Cesarski. – Wówczas odbudujemy Warszawę, ale my będziemy decydować, kto w niej będzie mieszkał".

Wstydliwy temat

Wyburzenia w Warszawie po roku 1945 to temat wstydliwy, w wielu środowiskach skrzętnie pomijany. Częsty jest pogląd, że Warszawę po wojnie odbudowano w sposób właściwy, oraz że zrobiono niemal wszystko, co można było wówczas zrobić. Różne są źródła...