Historię można urabiać jak ciasto

źródło: AFP

Obchody Dnia Jedności Narodowej w Moskwie. Wizerunków bojarów nie widać, ale humory dopisują

źródło: PAP

Polacy wygnani z Wilna na Ziemiach Odzyskanych, rok 1945. Ciężko im polubić niemiecki bruk

We wspólnej pamięci cierpienie waży więcej niż triumf - mówi Anna Wolff-Powęska, historyk idei, wykładowca Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.

PM: Czy manipulacja historią to narzędzie szatana?

Anna Wolff-Powęska: Bez przesady, może nie od razu szatana. Ale jako narzędzie autokraty, na przykład Putina, przywodzi na myśl najgorsze historyczne wzorce. Szczególnie jeśli wziąć pod uwagę politykę wobec mniejszości narodowych za granicą Rosji. Przypomina to koncepcję niemieckich uczonych, którzy przekonywali w latach III Rzeszy, jakoby niemiecka ojczyzna rozciągała się wszędzie tam, gdzie słychać ich język...

...i gdzie niemieccy ludzie uprawiają ziemię.

Przecież Hitler najechał na Polskę, argumentując to między innymi potrzebą ochrony interesów niemczyzny „prześladowanej" na wschodzie. Trudno się zatem dziwić, że aneksja Krymu budzi w sąsiadujących z Rosją krajach poczucie zagrożenia. Nie może być inaczej. Ale uprawianie polityki za pomocą historii to rzecz naprawdę nie nowa.

Czy to dlatego władcy mieli kronikarzy?

Kronikarze i nadworni historycy mieli eksponować dzieje chwały, ale to wydaje mi się raczej naturalne. Współczesna manipulacja historią to jednak coś więcej – to całe przedsiębiorstwo. Ma już ugruntowane narzędzia, rozbudowaną logistykę i armię ekspertów. Począwszy od I wojny światowej, w proces urabiania historii włączono w niespotykanym stopniu uczonych, nauczycieli i wszelkie nowe środki komunikacji....