Niechciane dzieci Stalina

źródło: Roger Viollet/East News

Marina Cwietajewa: niechętna wobec jakiegokolwiek ustanowionego porządku

źródło: Plus Minus

Nie wszystkich niepokornych artystów trzeba było w Rosji Sowieckiej zesłać czy rozstrzelać: czasem wystarczyło ich zaszczuć lub zagłodzić.

Trzydziestego pierwszego sierpnia 1941 roku (w czasie, gdy Szostakowicz kończył pracę nad pierwszą częścią swojej Siódmej Symfonii w oblężonym Leningradzie), powiesiła się czterdziestoośmioletnia Marina Cwietajewa, ewakuowana kilka dni wcześniej do miasteczka Jełabuga w Tatarstanie. Było to trzecie samobójstwo wielkiego rosyjskiego poety w XX wieku, po Jesieninie w roku 1925 i Majakowskim w 1930. Opłakując po latach te śmierci, Pasternak napisze: „W chwili, gdy odkryli oni dla siebie ideę samobójstwa, dali za wygraną, odrzucili swoją przeszłość, uznając się za przegranych, a swoje wspomnienia – za niebyłe". Pasternak przypuszczał wręcz, że Cwietajewa, „nie wiedząc, gdzie i jak ukryć się przed otaczającym ją koszmarem, pospiesznie schowała się w śmierć, wtykając głowę w pętlę ruchem tak miękkim, jakby wsuwała ją pod poduszkę".

W rzeczywistości tragiczna decyzja Cwietajewej nie została podjęta całkiem spontanicznie. W rok wcześniej jej piętnastoletni syn Georgij („Mur") zanotował w swoim uderzająco szczerym dzienniku: „Matka żyje w atmosferze samobójstwa i stale o nim mówi. Przez cały czas płacze i opowiada o upokorzeniach, jakie musi znosić... Wysłaliśmy depeszę na Kreml, do Stalina: Proszę o pomoc, jestem w dramatycznej sytuacji. Pisarka Marina Cwietajewa".

Figura outsidera nie jest obca dwudziestowiecznej kulturze rosyjskiej,...